The Fourth Kind (2009)

Regie: Olatunde Osunsanmi | 98 minuten | horror, thriller, science fiction | Acteurs : Milla Jovovich, Will Patton, Hakeem Kae-Kazim, Corey Johnson, Enzo Cilenti, Elias Koteas, Eric Loren, Mia McKenna-Bruce, Raphaël Coleman, Daphne Alexander, Alisha Seaton, Tyne Rafaeli, Pavel Stefanov, Kiera McMaster, Sarah Houghton, Julian Vergov, Yoan Karamfilov, Olatunde Osunsanmi

Let op! De zogenaamde ‘ware beelden’ zijn niet ‘waar’ en we worden dus om de tuin geleid. Een zoveelste voorbeeld van het vervagen van de grens tussen documentaire en speelfilm; een slecht bewaakte grens die toch meer en meer wordt overschreden, maar ook de grens tussen fantasie en echte leugen en dat is kwalijker.

Voor het effect is het goed, het werkt namelijk wel (als je niet gewaarschuwd bent tenminste). In die zin kunnen de liefhebbers van het genre zich gelukkig prijzen. Welk genre? Psychologische horror zou je het kunnen noemen. Als je ervan uit gaat dat het allemaal echt is wat we zien, zijn de beelden en de ‘feiten’ absoluut verontrustend. En aangezien de film er alles aan doet om ons dit te doen geloven (hij wordt ingeleid door Milla Jovovich als zichzelf, die het filmpubliek komt uitleggen dat het verhaal en de ‘archiefbeelden’ echt zijn) gaan we er wel in mee. De grote vraag is en blijft natuurlijk: kan dit, mag dit?

Nou nee, want de bewoners van het bewuste plaatsje in Amerika zijn nu de klos en dat hebben ze in een rechtszaak tegen de filmstudio al aangetoond. Bovendien wordt hier nog een andere grens overschreden, namelijk die van de entertainmentwetten, die stellen dat we met zijn allen afspreken dat ondanks dat we dingen spelen, doen alsof en daar van genieten of eventueel iets leren (geldt ook voor theater en voor boeken). Je stelt je daarop in; het gaat hier om het creatieve gebruik en de prikkeling van de fantasie, iets waar kinderen bijvoorbeeld nog heel fris in zijn. Zodra dingen echt zijn, krijgen ze een heel andere betekenis en stel je je als kijker heel anders op. Als je deze wetten doorbreekt heb je kans dat je publiek je op een gegeven moment niet meer vertrouwt. In een film mag je liegen, in het echt niet.

Rest ons natuurlijk nog een andere, voor hier zeer belangrijke vraag: is de film goed als film, als filmische vertelling? Ja en nee. De schrikeffecten zijn best eng, vooral in de veronderstelling dat een en ander echt zou zijn. De ‘echte’ beelden ogen en klinken authentiek, behalve eigenlijk het filmpje van het interview met de zogenaamde Abigail Tyler. Een andere zwakte zijn de stemmen van de aliens, die te eng en te donker klinken en een oude wereldse taal spreken, waarom eigenlijk? Qua vorm is veel gekozen voor split screens en die werken een beetje stripachtig, niet verkeerd per se, wel even wennen. In combinatie met kleurgebruik, soundtrack en het maar net acceptabele acteerwerk van Milla Jovovich echter, krijg je wel erg het gevoel in een tv-film beland te zijn. Haar aankondiging aan het begin is een sterke vondst. Want je gaat je als kijker direct afvragen welke beelden dan echt zijn en welke niet. En dat geeft al een prettig soort spanning. Uiteindelijk wordt dit gegeven echter niet benut, omdat de ‘echte beelden’ al vrij snel letterlijk worden aangeduid.

Milla Jovovich lijkt voor geen meter op de vrouw uit de ‘echte’ filmpjes, die eigenlijk best een apart gezicht heeft, heel slank en met licht uitpuilende ogen. Haar extreme uiterlijk komt de geloofwaardigheid niet ten goede, reden te meer om je af te vragen waarom men Jovovich, die nu eenmaal niet zo goed is met geloofwaardige gezichtsuitdrukkingen, voor deze rol heeft gecast. Als het verhaal inderdaad waargebeurd zou zijn, zou je nog kunnen denken dat de meeste actrices de rol hebben afgeslagen en Jovovich de materie wel zag zitten, wellicht gekoppeld aan een hartstochtelijke missie de waarheid nu eens en voor altijd boven water te krijgen. Maar het is allemaal niet echt en de keuze voor Jovovich lijkt dus niet anders te verklaren dan in het feit dat zij een bekende naam is met een lekker koppie, goed voor de pr.

Niet dat de film haar daarvoor nodig heeft. Met willekeurig welke actrice was die publiciteit er ook gekomen. Al was het alleen maar omdat de hype heeft gewerkt en mensen er en masse zijn ingetrapt. Het schijntje van 10.000 euro compensatie die de studio aan het gedupeerde stadje in Alaska heeft moeten betalen, is de moeite waard geweest, voor de studio dan. En voor ons? Nu de hype is ontkracht, kun je deze film beter op televisie gaan kijken, veel meer is het niet waard.

Arjen Dijkstra

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 14 januari 2010