The Golden Compass (2007)

Regie: Chris Weitz | 114 minuten | actie, drama, avontuur, familie, fantasie | Acteurs: Nicole Kidman, Daniel Craig, Eva Green, Dakota Blue Richards, Sam Elliot, Ben Walker, Adam Godley, Nonso Anozie, Jim Carter, Tom Courtenay, Charlie Rowe, Clare Higgins, Steve Loton, Simon McBurney, Jack Shepherd, John Franklyn-Robbins, Jonathan Laury, Magda Szubanski, Paul Antony-Barber, Jason Watkins, Hattie Morahan, Ian McShane, James Rawlings, Joao de Sousa, Tommy Luther    

Het fantasygenre heeft sinds ‘The Lord of the Rings’ en ‘Harry Potter’ een enorme vlucht genomen. Elke zichzelf respecterende productiemaatschappij wil dolgraag ook zo’n franchise, waarbij mensen reikhalzend naar een volgend deel uitkijken. Disney doet een poging met ‘The Chronicles of Narnia’, nu hoopt filmmaatschappij New Line Cinema met ‘The Golden Compass’ letterlijk goud in handen te hebben. De film, de eerste in een trilogie, is gebaseerd op ‘Northern Lights’, het eerste deel uit de boekenserie ‘His Dark Materials’ van schrijver Philip Pullman.

In de parallelle wereld die bijna gelijk is aan de onze hebben mensen daemons, hun ziel in de vorm van een dier. Ieder mens heeft een daemon, met wie ze kunnen praten, die ze raad geeft, maar die ook fysiek pijn kunnen lijden. Gezellig, altijd zo’n maatje bij de hand, eenzaamheid is dus iets dat ze niet kennen in de wereld van ‘The Golden Compass’. De daemons van kinderen hebben nog geen vaste vorm, die van hoofdpersoon Lyra, Pan (afgekort van Pantalaimon), is afwisselend een hermelijn, een vogeltje, een vlinder of naarmate de film vordert, steeds vaker een kat.

Lyra is wees en woont op de universiteit van Jordan waar ze de reputatie heeft een eigenzinnig en eigenwijs meisje te zijn. Niet op haar mondje gevallen en stoer neemt ze het in de eerste scène op voor haar vriendje Roger, door al pratende een vloek te bedenken over de poort naar de Universiteit en een toga die in brand vliegt als iemand ‘m aantrekt voor wie deze niet bestemd is. Duidelijk wordt dat Lyra een grote fantasie heeft, iets dat haar later nog van pas zal komen.

In het eerste half uur van de film wordt een groot deel van de achtergrondinformatie er in een razendsnel tempo doorheen gejaagd. Prima voor de vaart in de film, maar het ontbreekt de kijker hierdoor aan een mogelijkheid zich aan de personages te gaan hechten. Als er spannende ontwikkelingen plaatsvinden, veroorzaakt dat dus nauwelijks opschudding, het doet de kijker nog niet veel. Het acteren van Dakota Blue Richards is daar ook debet aan. Nergens voelt het publiek enige vorm van urgentie in haar daden, ze wil haar vriendjes redden, maar hoe graag ze dat wil, wordt niet duidelijk. Nicole Kidman is wel op dreef als Mrs. Coulter, de vrouw die op Lyra’s gouden kompas, de alethiometer, uit is. De scène waarin ze eerst haar daemon een optater verkoopt en ‘m daarna knuffelt, is weergaloos. Er is ook niet bespaard op de couture voor Kidman, ze ziet er werkelijk schitterend uit in elke scène. Sowieso is de film visueel gezien een absolute aanrader, het is bijna onvoorstelbaar wat er met CGI allemaal tevoorschijn getoverd kan worden. Vooral de dieren zien er fantastisch uit.

Wel heeft ‘The Golden Compass’ duidelijk leentjebuur gespeeld bij haar roemrijke voorgangers. De ‘spyflies’ lijken wel heel erg op de golden snitch die Harry moet vangen tijdens de potjes Quidditch, de ontboezeming van Mrs. Coulter heeft sterke ‘Star Wars’ trekjes, al is het feit dat deze onthulling al in de eerste film gedaan wordt wel origineel, de ijsbeer zou je kunnen linken aan Aslan uit ‘Narnia’ en de veldslag op het eind doet denken aan ‘The Lord of the Rings’. Zo zijn er meerdere verwijzingen. Naast het ontbreken van identificatie met de personages  zorgt ook dit voor een afstand bij de kijker, want het gevaar bestaat dat de aandacht van het publiek meer uitgaat naar die verwijzingen dan dat deze in het verhaal blijft.

Hoewel de bedoelingen van Chris Weitz goed zijn, heeft hij simpelweg teveel gestopt in dit eerste deel, dat – wel bewonderenswaardig  en een unicum in het genre – slechts 114 minuten klokt. Daardoor is het een verwarrend geheel.  Wanneer Lyra  bijvoorbeeld een tweede ontmoeting met heks Serafina Pekkala (Eva Green) heeft, weet ze nog feilloos haar naam, terwijl de kijker zoiets heeft van ‘hoe heettte ze ook alweer’? Niet erg geloofwaardig.  ‘The Golden Compass’ is een redelijke film in het genre. Ga ‘m zien voor bijvoorbeeld de prachtige scènes met de ijsberen. Verwacht echter geen afgerond, meeslepend en enerverend verhaal.

Monica Meijer

Waardering: 3

Bioscooprelease: 6 december 2007