The Graduate (1967)

Regie: Mike Nichols | 105 minuten | komedie, drama, romantiek | Acteurs: Anne Bancroft, Dustin Hoffman, Katharine Ross, William Daniels, Murray Hamilton, Elizabeth Wilson, Brian Avery, Buck Henry, Norman Fell, Marion Lorne, Eddra Gale

Er zijn van die films die het ultieme geluk van het moment meepikken; ‘The Graduate’ is er zo een. Met een nieuwe, ietwat raadselachtige acteur als hoofdrolspeler in een rol die brak met de he-manromantiek van vóór de seksuele revolutie, met een gewaagde driehoeksrelatie en kwalitatief hoogstaand camerawerk greep ‘The Graduate’ in 1967 een hele ontbolsterende generatie bij de keel: weg met die ouders.

Wat kunnen we er vandaag de dag nog van maken? Dustin Hoffman lijkt een beetje verkeerd gecast als Benjamin Braddock, de ‘college graduate’ die bij ons eenentwintigste-eeuwers geen sympathie meer kan oproepen als getormenteerde ziel. Verward in veranderende tijden? Nou nee, eerder een sociopaat als Raymond Babbitt uit ‘Rain Man’; zo behoeftig kan Mrs. Robinson toch niet zijn geweest en haar dochter Elaine al helemaal niet.

Zo ga je met verhalen niet om, er moet een emotionele ‘klik’ zijn tussen de hoofdpersonen en die is er niet. Anne Bancroft staat op eenzame hoogte, maar praat tegen muren en lijkt zich zelfs te vervelen met de ‘experimentele’ Hoffman. Het resultaat is een zeer gestileerde film, waarin acteurs doen wat ze is opgedragen, maar de tragiek uitblijft; het satirische element – vooral uitgevoerd door de hieperdepieperige ouders van Benjamin – maakt een oppervlakkige indruk. Cinematografisch (de cameraman heet Robert Surtees) biedt ‘The Graduate’ nog wel wat aardige momenten, zoals de onderwaterscène waarin de dwarse Benjamin, die niet meer voor de buitenwereld wil leven, minutenlang op de bodem van het zwembad blijft en zoals het spel met donker en licht tijdens de ‘pillow talk’ met Mrs. Robinson, maar dramatisch blijft er nog heel wat te wensen over. En die trouwscène aan het slot, is dat nu de verbeelding van Ben of toch niet?

Maar goed, er zijn natuurlijk heel wat films die leentjebuur hebben gespeeld bij ‘The Graduate’, denk maar aan het sympathieke ‘Class’ (1983) waarin Andrew McCarthy aan de haal gaat met de moeder (Jacqueline Bisset) van zijn beste vriend, of ‘Donnie Darko’, waar de psychische wanhoop van een adolescent heel wat overtuigender wordt gebracht dan in ‘The Graduate’ (en waarin Katherine Ross Donnie’s psychiater speelt); één film moet tenslotte de eerste zijn, maar net als met uitvindingen gaat diegene die het idee succesvol in de praktijk brengt meestal met de – terechte – eer aan de haal en misschien ten overvloede: waarom blijft die oudewijvenmuziek van Simon & Garfunkel toch altijd zo in je kop hangen? Huren uit nostalgie of als huiswerk.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3