The Idiots – Idioterne (1998)

Regie: Lars von Trier | 117 minuten | drama, komedie | Acteurs: Jens Albinus, Bodil Jørgensen, Anne Louise Hassing, Troels Lyby, Nikolaj Lie Kaas, Louise Mieritz, Henrik Prip, Luis Mesonero, Knud Romer Jørgensen, Trine Michelsen, Anne-Grethe Bjarup Riss

‘The Idiots’ is een film die je haat of waarvan je houdt. De vele kritieken die deze film gehad heeft zijn voornamelijk gebaseerd op de pornografische scène en het overige naakt in de film. Ook vonden veel mensen het feit dat een groep mensen zich voordoet als geestelijk gehandicapt aanstootgevend en beledigend. De film is opgenomen volgens de regels van Dogma 95: geen make up, geen kunstlicht en geen gebouwde sets. Derhalve voelt het meer als een documentaire of zelfs als een real-life soap, dan een film. Je gaat echt twijfelen of het toch niet stiekem waargebeurd is.

De karakters zijn levensecht en hebben allen hun eigenaardigheden. Ze zijn allen op zoek naar hun innerlijke idioot. Ze praten raar, spelen met eten in restaurants, laten zich rondleiden in een fabriek, en zetten vervolgens de voorman voor gek en gedragen zicht verder zo abnormaal mogelijk. Dit alles is om een reactie te ontlokken bij de medemens, of dat nu medelijden, afschuw of boosheid is. Leider van de groep is de arrogante Stoffer en hij is eigenlijk de minst sympathieke van het stel. Hij wil zijn zin doordrijven en lijkt over lijken te gaan, als het project escaleert eist hij zonder mededogen dat zijn groep terugkeert naar het dagelijks leven en zich daar ook als een idioot gedraagt. Dit blijkt moeilijker dan verwacht.

We zien de film eigenlijk door de ogen van Karen (Bodil Jørgensen), een vrouw die aan het begin van de film nog buiten de groep staat. Zij wordt al snel opgenomen in de commune, maar haar achtergrond blijft tot aan het eind van de film onduidelijk. In eerste instantie verwoordt ze de gevoelens van de (meeste) kijkers, haar afschuw en ongeloof over het project, maar later blijkt zij één van de meest ingeburgerde idioten te zijn die de groep kent. Die scène is behoorlijk schokkend en ondoorgrondelijk.

De film gaat niet zozeer over geestelijk gehandicapten, dan wel over de reactie van de mensen om hen heen op hen. De sociale status van geestelijk gehandicapten wordt meerdere malen aan de kaak gesteld en we zien hoe ongemakkelijk mensen zich voelen in gezelschap van geestelijk gehandicapten. Dat dat confronterend is, heeft Von Trier heel goed begrepen, en hij doet niets om dit te verdoezelen.

Het is moeilijk om de film een waardering te geven, omdat het er van afhangt, hoe je als kijker er tegenover staat. De film begint veelbelovend, zakt daarna in en is op het eind weer fascinerend. Vanwege de grote originaliteit van het verhaal een meer dan gemiddelde film, daarom drieëneenhalve ster.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 27 augustus 1998