The Imposter (2012)

Regie: Bart Layton | 99 minuten | biografie, documentaire | Acteurs: Frédéric Bourdin, Adam O’Brian, Carey Gibson, Anna Ruben, Beverly Dollarhide, Cathy Dresbach, Charlie Parker, Alan Teichman, Nancy Fisher, Ivan Villanueva, Bryan Gibson, Maria Jesus Hoyos, Codey Gibson, Anton Marti, Amparo Fontanet, Bruce Perry, Ken Appledorn, Phillip French

‘The Imposter’ is een documentaire met een hoog film noir gehalte waarin het waar gebeurde en merkwaardige verhaal wordt verteld van de 23-jarige Franse oplichter Frédéric Bourdin die zich voordoet als de 16-jarige verdwenen jongen Nicholas Barclay van de Amerikaanse Barclay/Cassidy familie uit Texas. Frédéric is ziekelijk op zoek naar een gewone jeugd die hij nooit heeft gehad en tracht in een Spaans internaat te worden opgenomen. Daar wordt hij echter gedwongen zichzelf te identificeren, maar zijn echte identiteit wil hij niet kwijt en neemt daarom op meesterlijke wijze de identiteit over van Nicholas. Door zich voor te doen als Spaanse politieagent heeft hij contact opgenomen met diverse instanties in de Verenigde Staten om er zo achter te komen welke kinderen in de VS als “missing person” te boek staan. Een merkwaardig verhaal omdat de duidelijk oudere en getinte Frédéric, van deels Algerijnse afkomst, door de familieleden, waaronder de moeder en zus, wordt aangezien voor hun blonde zoon met blauwe ogen die slechts drie jaar eerder is verdwenen.

Het verhaal van deze bijzondere oplichting wordt spannend opgediend door een combinatie van interviews, gedramatiseerd acteerwerk, home video’s en televisiebeelden. Kort door de bocht zou je ‘The Imposter’ als het betere werk kunnen beschouwen van de talloze “true story” vertellingen die we van SBS6 en consorten kennen, waarin naast de interviews met “echte mensen”, acteurs sleutelscènes uit de vertelling naspelen. ‘The Imposter’ is in tegenstelling tot deze sensationele televisiedocu’s niet afgezaagd, belachelijk of amateuristisch, maar wat het qua stijl wel gemeen heeft is het exploitatieve element: het tragische verhaal wordt bijzonder sappig opgediend.

En daarmee hebben we meteen het grootste manco van ‘The Imposter’ te pakken. Sinds de jaren negentig is er een groeiend aanbod van real life soaps, non-fictie films en zijn documentaires populairder dan ooit. Je zou dus zeggen dat het publiek meer behoefte heeft aan de feiten, aan het ontvouwen van de werkelijkheid, aan het defictionaliseren en ontdramatiseren van verhalen. Dat is echter maar de vraag: alle real life soaps hangen van de manipulatieve montage aan elkaar en documentaires als ‘The Imposter’ zijn uiteindelijk een constructie van de filmmakers waarbij klassieke verhaal- en filmtechnieken, om het publiek geboeid te houden, nog steeds de boventoon voeren. Het label “waar gebeurd” fungeert vooral als extra lokkertje. De makers van ‘The Imposter’ zeggen getracht te hebben de diverse versies van het verhaal – want alle betrokken hebben een enigszins conflicterende interpretatie van wat er is gebeurd – te presenteren, zodat de kijker met vragen de bioscoopzaal verlaat en zelf zijn eigen conclusies kan trekken. Maar is het juist niet de bedoeling van een documentaire om de kijker van voldoende informatie te voorzien zodat vragen beantwoord kunnen worden? Is het niet de morele plicht van de documentairemakers om zo diep mogelijk in het onderwerp te duiken en te streven naar sluitende antwoorden, in plaats van te mystificeren? Is het mystificeren en inkapselen van de werkelijkheid juist niet het domein van de fictie?

Terwijl het verhaal van Frédéric Bourdin, de Texaanse familie en hun vermiste zoon Nicholas alle ruimte krijgt, blijft Frédéric zijn achtergrond onderbelicht. Waarom is hij een oplichter geworden? Hij had een racistische opa, zijn hand en voet zijn ooit verbrijzeld geweest, vermoedelijk door huiselijk geweld, daarnaast heeft hij sporen van sigaretafdrukken op zijn lichaam. Hij heeft dus een klotejeugd gehad en tracht sindsdien zijn jeugd op een minder verrotte manier over te doen. Althans, dat is het weinige dat we leren, maar feitelijk is het leven van Frédéric net zo interessant of misschien wel interessanter dan het verhaal van de Texaanse familie. Eigenlijk is ‘The Imposter’ al afgelopen als we horen dat Frédéric vanuit zijn cel nog families over de hele wereld opbelt om hun van verzonnen informatie te voorzien over hun vermiste familieleden. En hoe probeerde Frédéric, toen hij weer naar Frankrijk terugkeerde als plus minus dertigjarige man, zich voor te doen als een kind van veertien jaar? Het verhaal dat hier verteld wordt is feitelijk maar een episode uit het bizarre leven van Frédéric, aan wie nog wel een hele documentaire gewijd kan worden.

Dat Frédéric hier zo makkelijk zijn verhaal vertelt is niet verwonderlijk: het is duidelijk dat de man behoefte heeft aan aandacht en voor een oplichter die het gewoon is verhalen te verzinnen, is het nog maar de vraag hoe oprecht hij is. De leden van de familie Cassidy/Barclay daarentegen maken de meeste indruk, vooral omdat zij hun verhaal zo moeten vertellen alsof ze het op dat moment beleven, dus ontdaan van reflectief commentaar; wat je zou verwachten van mensen die bedonderd zijn en zichzelf uit schaamte proberen in te dekken. En misschien doen ze dat ook wel, zoals de film aan het eind nog suggereert. En juist daarom is het jammer dat de makers niet dieper in hun beweegredenen duiken: wat is er toch met deze mensen aan de hand? In plaats daarvan concentreert de film zich vooral op het dramatiseren van het bizarre verhaal en knalt er op het laatst nog een schokkende mogelijke wending tegenaan. Op die manier lijkt ‘The Imposter’ wel wat op ‘Searching for Sugar Man’ (2012) waar ook de nadruk op het “too strange to be true” element ligt en de kijker uiteindelijk met vragen blijft zitten over de beweegreden van het hoofdpersonage. Desalniettemin is ‘The Imposter’ een aanrader waarvan je gegarandeerd op het puntje van je stoel gaat zitten van spanning en verwondering… Verwondering omdat het echt is gebeurd?

Alberto Ciaccio

Waardering: 4

Bioscooprelease: 28 februari 2013
DVD-release: 18 juni 2013