The Limey (1999)

Regie: Steven Soderbergh | 89 minuten | drama, misdaad, thriller | Acteurs: Terence Stamp, Lesley Ann Warren, Luis Guzmán, Barry Newman, Joe Dallesandro, Nicky Katt, Peter Fonda, Amelia Heinle, Melissa George, William Lucking, Matthew Kimbrough, John Robotham, Steve Heinze, Nancy Lenehan, Wayne Pére

De carrière van acteur Terence Stamp kent een grillig verloop. De eerste jaren na zijn debuut in ‘Billy Budd’ (1964) leek zijn bedje gespreid. De Oscarnominatie die hij voor zijn eerste rol ontving, kreeg het jaar daarop een vervolg met een prijs in Cannes voor zijn rol in William Wylers ‘The Collector’. Vervolgens werkte hij met de Italiaanse grootmeesters Fellini en Pasolini, maar aan het einde van de jaren zestig verdween Stamp van het toneel. Tien jaar later dook hij ineens weer op. Hij begon een tweede loopbaan waarin hij eendimensionale schurkenrollen zoals in ‘Superman’ (1978) afwisselde met complexe karakterrollen als in ‘The Hit’ (1984). In de jaren negentig verraste hij vriend en vijand met zijn vertolking van een transseksueel in ‘The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert’ (1994). Een zeer veelzijdig acteur dus, die uitstekend op zijn plaats is in Steven Soderberghs kunststukje ‘The Limey’.

In ‘The Limey’ speelt Stamp Dave Wilson, een Britse beroepscrimineel die net uit de gevangenis is gekomen. Hij heeft te horen gekregen dat zijn dochter Jenny, een beginnende actrice in Hollywood, bij een auto-ongeluk om het leven is gekomen. Wilson gelooft er niets van dat zijn dochter achter het stuur in slaap is gevallen en pakt direct het vliegtuig richting Los Angeles om op onderzoek uit te gaan. Via Jenny’s goede vriend Ed (Luis Guzmán) komt hij op het spoor van Terry Valentine (Peter Fonda), haar laatste geliefde. Valentine was in de jaren zestig een beroemde platenproducer en de man kan maar niet verkroppen dat hij zijn beste tijd inmiddels wel gehad heeft. Naarmate Wilson dieper in de zaak duikt, zijn er steeds meer aanwijzingen dat Valentine meer weet van de mysterieuze dood van Jenny. Maar ook Wilson zelf komt erachter dat hij in zekere zin schuld heeft aan haar overlijden; door zijn frequente gevangenisbezoek heeft hij zijn dochter niet de aandacht kunnen geven die ze verdiende. Om haar een laatste dienst te bewijzen, is hij vastberaden haar dood te wreken.

‘The Limey’, dat overigens een minachtende benaming is die de Amerikanen gebruiken voor Britten, werd geregisseerd door de talentvolle Steven Soderbergh. Hoewel hij gigantische kaskrakers als ‘Ocean’s Eleven’ (2001), ‘Ocean’s Twelve’ (2004) en Out of Sight’ (1998) op zijn palmares heeft staan, heeft Soderbergh ook de naam minder commerciële projecten niet te schuwen. Voor experimentele films als ‘Schizopolis’ (1996) en ‘Bubble’ (2005) draait hij zijn hand niet om. ‘The Limey’ valt meer in het experimentele straatje en dat is niet vanwege het script van Lem Dobbs, dat aan de simplistische kant is. De uitwerking daarentegen is bijzonder ingenieus. Soderbergh maakt gebruik van bijzondere technieken, zoals het verknippen van beeld- en geluidsfragmenten en deze zorgvuldig door elkaar heen te weven, wat een kunstzinnig effect geeft. Het verhaal wordt ook niet van begin tot einde verteld, maar springt in de tijd heen en weer. Daarbij maakt Soderbergh gebruik van beeldmateriaal uit de film ‘Poor Cow’ van Ken Loach (1967), waarin een jonge Terence Stamp de hoofdrol speelde. Dit inventieve gebruik van fragmenten geeft een bijzondere dimensie aan de film.

De keuze voor Stamp en Fonda in de hoofdrollen getuigen van een puik staaltje typecasting. ‘Easy Rider’ Fonda is geknipt voor de rol van de hippie die in de jaren zestig is blijven hangen. Zijn Valentine is het toonbeeld van de vervolgen idealen van die tijd; juist de dingen waar hij toen zo hard tegenaan schopte, zoals rijkdom en macht, zijn hem nu het meest dierbaar. Stamp is de jongen van de straat, door schade en schande wijs geworden en naarstig uit op wraak. Alleen al zijn prachtige kop, met het grijze haar en zijn strakke, boze gezicht spreekt boekdelen. Hij zegt niet veel, maar áls hij wat zegt zijn het rake oneliners in een geweldig Cockneyaccent. ‘The Limey’ draait om deze twee personages die waarschijnlijk ooit in hun leven op hetzelfde punt zijn begonnen, maar daarna totaal verschillend zijn terechtgekomen en in de film weer bij elkaar komen. Het is zo’n beetje datgene wat veel mensen uit de jaren zestig is overkomen. Er was in die periode een ontzettend sterk gevoel van energie en optimisme, dat uiteindelijk is weggezakt in desillusies en cynisme. Stamps personage is iemand wiens dromen zijn uitgeblust omdat hij zo lang in de gevangenis heeft gezeten, Fonda speelt iemand die andermans dromen heeft gestolen en daarmee rijk is geworden. De bijrollen worden voorts prima ingevuld door onder anderen Luis Guzmán, Lesly Ann Warren en Barry Newman.

‘The Limey’ is zo’n film die je eigenlijk meer dan een keer moet zien om de genialiteit ervan te doorgronden. Het verhaal op zich is niet zo lastig te begrijpen, maar de manier waarop Steven Soderbergh een en ander bewerkt heeft tot een film is zeer inventief en prijzenswaardig. Samen met de indrukwekkende acteerprestaties (van vooral Terence Stamp) en een sterke soundtrack (met onder anderen The Who) is dit een pareltje die iedere filmliefhebber zou moeten koesteren.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 augustus 2000