The Limits of Control (2009)

Regie: Jim Jarmusch | 116 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Isaach De Bankolé, Alex Descas, Jean-François Stévenin, Óscar Jaenada, Luis Tosar, Paz de la Huerta, Tilda Swinton, Youki Kudoh, John Hurt, Gael García Bernal, Hiam Abbas, Bill Murray, Héctor Colomé, María Isasi, Norma Yessenia Paladines

Een maffia-achtige scène op het vliegveld: We zien twee mannen met donkere, grote zonnebrillen die vooral communiceren in symbolische oneliners met de nodige maffiose humor. Er wordt nog een mysterieus luciferdoosje met daarin een boodschap overhandigd aan de hoofdpersoon (Isaach De Bankolé), voordat hij kan beginnen met zijn missie. Een missie die hem naar Spanje brengt, met als eerste stop Madrid. Wat de missie of opdracht verder behelst krijgen we niet te zien of te horen en doet eigenlijk ook niet ter zake.

Waar je in het begin van de film nog even zit te wachten op meer aanknopingspunten voor het verhaal, begrijp je binnen afzienbare tijd dat je als kijker niet op zoek moet naar duidelijkheid, maar dat je deze film zelf moet interpreteren. De enige structuur in het verhaal zijn de enkele terugkerende details en de ontmoetingen met steeds andere karakters. Deze interessante bijrollen – vertolkt door onder meer Tilda Swinton, Bill Murray en Youki Kudoh – lijken te verwijzen naar wezenlijke onderdelen van het leven: kunst, wetenschap, muziek, film, filosofie, seks en drugs. In de ontmoeting met het karakter van Tilda Swinton wordt er bijvoorbeeld door haar gerefereerd aan filmscènes, waarbij twee personen tegenover elkaar zitten zonder een woord te spreken. Vervolgens zitten zij en de hoofdpersoon minimaal één spannende minuut tegenover elkaar zonder iets te zeggen. Dit soort surrealistische scènes sieren de film. Een film overigens waarin de dialoog zeker een rol speelt, maar voornamelijk het stille spel van Isaach De Bankolé zorgt voor interessante suggestie. Met zijn maatpakken, donkere gelaat en krachtig postuur zet hij een fascinerende verschijning neer, die ervoor zorgt dat je iedere stap nauwgezet wilt volgen.

Filmmaker Jim Jarmusch (onder andere bekend van ‘Broken Flowers’ en ‘Down by Law’) heeft overduidelijk bewust voor deze abstracte benadering gekozen. Je kunt de film ‘The Limits of Control’ beschouwen als een kunstwerk dat open staat voor diverse interpretaties. Zo speelt het begrip subjectiviteit in en rond deze film een belangrijke rol. We hebben te maken met de subjectiviteit van de hoofdpersoon (deze krijgt verder geen naam in de film), die naar voren komt bij de ontmoetingen met de verschillende karakters die hij op zijn weg tegenkomt. Wie kan hij wel en wie kan hij niet vertrouwen, en welke rol spelen deze karakters precies?  De subjectiviteit speelt ook een rol bij de kijker, die meegnomen wordt in een fictieverhaal, maar geen duidelijke mening opgelegd of voorgeschoteld krijgt. Zo zul je deze film benaderen vanuit je eigen referentiekader en is het goed mogelijk dat de persoon naast je een heel andere film gezien heeft.

Je volgt een boeiende man die een reist maakt in een verhaal dat veel aan de eigen verbeelding overlaat. Omdat er haast geen gebruik wordt gemaakt van tempowisselingen kan de film soms wat traag overkomen. Daarnaast ben je continu aan het overwegen wat de achterliggende gedachte van een scene, shot of detail moet zijn. Het kan zijn dat de film meer tot zijn recht komt als je vooraf de intenties van de regisseur kent. Maar de grote vraag is dan: Moet een kunstenaar zijn werk toelichten? Kijk, interpreteer en beslis zelf.

Tristan van der Linden

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 3 december 2009