The Lost Weekend (1945)

Regie: Billy Wilder | 101 minuten | drama | Acteurs: Ray Milland, Jane Wyman, Phillip Terry, Howard da Silva, Doris Dowling, Frank Faylen, Mary Young, Anita Sharp-Bolster, Lillian Fontaine, Frank Orth, Lewis L. Russell

De bekende Amerikaanse schrijver en dichter Charles Bukowski, die zelf bekend stond om zijn overmatige alcoholgebruik, zei ooit vol bewondering over ‘The Lost Weekend’ dat Ray Milland in die film de enige acteur was die overtuigend een alcoholverslaafde neer wist te zetten. Het zegt veel dat iemand die zelf aan deze ziekte leed – want zo noemen we het nu, in tegenstelling tot 1945, toen men het als een ‘probleem’ zag – met zo’n blijk van waardering komt. In 1945 had de film een behoorlijke impact en won de Oscar voor beste film van dat jaar. En ook nu nog is ‘The Lost Weekend’ van regisseur Billy Wilder de ultieme film over alcoholisme.

Don Birnam (Ray Milland) is zijn koffers aan het pakken; hij gaat een lang weekend naar het platteland met zijn verloofde (Jane Wyman) en zijn broer (Phillip Terry). Birnam, een aan alcohol verslaafde schrijver, beweert al tien dagen geen druppel te hebben gedronken en dat hun angst dat hij in zijn oude gewoonte terugvalt ongegrond is. Niets is echter minder waar. Zodra hij een paar uurtjes alleen is, steelt Birnam geld dat eigenlijk bedoeld was om de schoonmaakster mee te betalen en koopt er twee flessen whisky van. Vervolgens gaat hij naar een bar waar hij zich vol giet. Het platteland zal hij niet zien. Birnams leven is er een van frustratie en teleurstelling. Hij is een schrijver die alleen kan schrijven wanneer hij dronken is, maar eigenlijk is hij dan juist te dronken om te schrijven. Hij doet er alles aan om aan geld voor drank te komen; zo steelt hij in een restaurant de tas van een vrouw, probeert hij zijn typemachine te verpatsen en belandt hij zelfs in een kliniek voor alcoholverslaafden, waar hij door een griezelige verpleger de stuipen op het lijf gejaagd wordt. Ondanks alles blijft zijn verloofde Helen achter hem staan, in de hoop hem van zijn verslaving af te kunnen helpen.

Regisseur Wilder, die samen met Charles Brackett tevens het script schreef, was vastberaden de film zo realistisch mogelijk te maken. De meeste scènes werden dan ook gefilmd in New York en er mocht zelfs een camera het Bellevue hospitaal in – voorheen verboden gebied voor filmmakers – om de angstaanjagende scènes in de kliniek voor alcoholverslaafden op te nemen. ‘The Lost Weekend’ lijkt qua stijl op ‘Double Indemnity’, de film die Wilder vóór deze maakte. Cinematograaf Johnny Seitz maakt goed gebruik van schaduwen, vooral in een scène waarin Birnam hallucinaties krijgt nadat hij enige tijd geen alcohol heeft gehad. Ook de muzikale omlijsting, van Miklos Rosza, heeft soms iets spookachtigs en spannends. Al die elementen versterken het gevoel dat Birnam heeft alleen maar, waardoor je die beklemmende sfeer als kijker ook voelt. En dan te bedenken dat de film aanvankelijk misschien niet eens uitgebracht zou worden omdat de reacties na een voorvertoning niet al te positief waren…

Ray Milland was voor ‘The Lost Weekend’ eigenlijk alleen bekend van luchtige komedies. Maar de keuze voor hem voor deze zwaardere rol, waarbij veel meer van zijn acterend vermogen gevergd werd, bleek een schot in de roos. Het publiek in 1945, wiens beeld van een alcoholist voornamelijk was gevormd door de komische dronkaards van WC Fields, zullen aanvankelijk hebben moeten wennen aan de grimmige, geplaagde alcoholist die Milland hier portretteert. Zeker omdat men hem voordien zag als een sympathieke vent, dankzij zijn rollen in eerdere films als ‘The Major and the Minor’. Vergelijk het maar met Tom Hanks, eveneens een acteur met een smetteloos image, die ineens een heroïnejunk gaat spelen. Millands lef om eens een minder aardige, duistere rol te spelen werd direct beloond met de oscar voor beste acteur. De overige acteurs, met Howard da Silva als door de wol geverfde barkeeper en Frank Faylen als geflipte verpleger voorop, leveren eveneens prima werk af.

‘The Lost Weekend’ zou een voorbeeld zijn voor vele films die later volgden. De bekendste zijn ‘Days of Wine and Roses’ (1962) met Jack Lemmon, ‘Arthur’ (1981) met Dudley Moore als aan lager wal geraakte miljonair en ‘Under the Vulcano’ (1983) met Albert Finney als een dronken diplomaat in Mexico. Het feit dat geen van deze films Billy Wilders klassieker hebben kunnen doen vergeten als beste film waarin het probleem van alcoholisme wordt aangekaart is veelzeggend. De film is meeslepend, verontrustend en ondanks dat de impact niet meer hetzelfde is als in 1945, zeker een heftige ervaring.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 6 juni 1947
Bioscooprelease: 5 juli 2018 (re-release in het kader van het Eye Zomerprogramma ‘Sour & Sweet: de films van Billy Wilder 2018)