The Magdalene Sisters (2002)

Regie: Peter Mullan | 119 minuten | drama | Acteurs: Nora-Jane Noone, Anne-Marie Duff, Dorothy Duffy, Eileen Walsh, Mary Murray, Britta Smith, Frances Healy, Eithne McGuinness, Phyllis MacMahon, Rebecca Walsh, Geraldine McEwan, Eamonn Owens, Chris Simpson, Sean Colgan, Daniel Costello, Kate Christie, Alison Goldie, Jemma Heath, Anita Hyslop, Marianne McGill, Leonna McGilligan, Claire McKenzie, Claire Murray, Lynsey Robson, Mariann Taylor, Julie Austin, Deirdre Davis, Ian Hanmore, Pol McAdam, Sean McDonagh, Sean Mackin, David Muldrew, Ciaran Owens, Kevin Shields, Ashley Conroy, Pauline Goldsmith, Leanne Henderson, Stephen Mallon, Jim Murray, Christopher Sheridan, Maureen Allan, Laurie Ventry, Jim Walsh, Fran Brennan, Gemma Burns, Daniel Emerson, Tracy Kearney, Stephen McCole, Gareth Milne, Peter Mullan, Julie Wilson Nimmo, Nick Powell, Allan Sharpe, Callum Smith, Flynn Turner, McCauley Smith

‘The Magdalene Sisters’ vertelt het op waarheid gebaseerde verhaal van drie meisjes die, anno 1964, om verschillende redenen uit de streng katholieke Ierse gemeenschap worden verbannen. Margaret, Rose en Bernadette moeten boeten voor hun zonden – verkrachting, een buitenechtelijk kind, een beetje flirten – en worden zonder pardon door ouders of weeshuis bij een klooster afgeleverd. Onder een ijzeren gevangenisregime moeten zij daar dag in dag uit de was doen, een activiteit waarmee het klooster een centje bijverdient. Op deze plaats van fysieke en geestelijke uitputting, van vernedering en wanhoop, waar zelfs een naam geen eigen bezit is – We hebben al een Rose, voortaan heet je Patricia – wordt de allesoverheersende gedachte hoe te ontsnappen. Dit is niet gemakkelijk, want het is niet alleen het hek dat een barrière vormt om terug te keren in het normale leven.

De film kent een ijzingwekkende openingsscène. Als het nieuws van Margarets verkrachting nog tijdens het feest bekend wordt gaat het als een lopend vuurtje door de familie. We zien echter alleen de blikken, de gesprekken worden overstemd door de opzwepende muziek van de Ierse band. Het lot van Margaret is in handen van anderen, zo wordt al in de eerste minuten pijnlijk duidelijk. Machteloosheid en beklemming overheersen ook in de rest van de film, hoewel dit naar het einde toe minder wordt, en de film in een ontsnappingsdrama dreigt te verzanden.

In het klooster ligt de nadruk op werken en boete doen, en het eindeloze wassen vormt een aardige metafoor voor het reinigen van de ziel. De vernederingen waaraan de meisjes worden blootgesteld worden treffend in beeld gebracht in een scène waarin zij een grootste-borsten-dikste-billen verkiezing ondergaan. ‘The Magdalene Sisters’ wordt echter nergens een tranentrekker en speelt eerder in op gevoelens van onrechtvaardigheid dan van medelijden. Dat het hier om meer gaat dan een gevangenis met een hek eromheen wordt onmiskenbaar duidelijk als Margaret de kans krijgt om te ontsnappen. Want waarom niet onmiddellijk vertrekken als een achterdeur per ongeluk openstaat en je ook nog een lift aangeboden krijgt? De wetenschap dat je eigen familie ervoor gezorgd heeft dat je in het klooster bent beland geeft weinig hoop op een veilig heenkomen. Het moet de gedachte aan deze uitgestotenheid zijn die Margaret doet omkeren. Medelijden van of vriendschap met de andere meisjes is minder waarschijnlijk: hoewel zij allemaal in hetzelfde schuitje zitten is van contact tussen de meisjes nauwelijks sprake. Op enkele moment van mededogen na overheerst een ieder-voor-zich sfeer: de angst om gestraft te worden is groot. De toeschouwer mag hier dankbaar voor zijn. Was een Annie-achtige weeshuissfeer neergezet, dan was de toch al vrij duidelijke lijn tussen goed en kwaad wellicht echt hinderlijk geworden.

De acteerprestaties van de jonge, onbekende actrices zijn zeer overtuigend, al krijgt geen van de personages echt diepgang. Deze oppervlakkigheid is aan de ene kant jammer, aan de andere kant staan de hoofdpersonen veel meer voor een fenomeen dan een individueel verhaal: dergelijke wasserijen, inclusief de mensonterende praktijken, bestonden echt en de laatste hiervan is pas in 1996 gesloten. De Schotse regisseur Peter Mullan bewijst dat dit thema indrukwekkend genoeg is voor een prachtige, zij het misschien iets te lange film.

Redactie Cinemagazine

Waardering: 3

Bioscooprelease: 3 april 2003