The Messenger: The Story of Joan of Arc (1999)

Regie: Luc Besson | 157 minuten | actie, drama, oorlog, avontuur, geschiedenis | Acteurs: Milla Jovovich, Dustin Hoffman, Vincent Cassel, Faye Dunaway, John Malkovich, Rab Affleck, Stéphane Algoud, Edwin Apps, David Bailie, David Barber, Christian Barbier, Timothy Bateson, David Begg, Christian Bergner, Andrew Birkin, Dominic Borrelli, John Boswall, Matthew Bowyer, Paul Brooke, Bruce Byron, Charles Cork, Patrice Cossoneau, Tony D’Amario, Daniel Daujon, Tonio Descanvelle, Philippe Du Janerand, Sissi Duparc, Barbara Elbourn, Christian Erickson, Tara Flanagan, Bruno Flender, Serge Fournier, David Gant, Sid Golder, Jessica Goldman, Framboise Gommendy, Robert Goodman, Jean-Pierre Gos, Joanne Greenwood, Pascal Greggory, Bernard Grenet, Valerie Griffiths, Timothee Grimblat, Richard Guille, Thierry Guilmard, Jerome Hankins, Desmond Harrington, Jacques Herlin, Len Hibberd, Didier Hoarau, Vera Jakob, Michael Jenn, Toby Jones, Tchéky Karyo, Gérard Krawczyk, Richard Leaf, Franck Lebreton, Joseph Malerba

Het verhaal van de Franse heldin Jeanne D’Arc is intrigerend, historisch correct of niet. Hoe kan een Frans boerenmeisje zonder enige militaire ervaring een leger naar de overwinning brengen? Waarom is men bereid om haar te volgen? Is het werkelijk zo dat men dacht of geloofde dat zij een boodschapper van God was? Of was iedere strohalm genoeg om het Franse volk hoop te geven in de tamelijk uitzichtloze situatie waarin het land verkeerde? Ook wanneer (en dit is zeer waarschijnlijk) haar legende veel te dik aangezet zou zijn, is het feit dat ze aanwezig mocht zijn bij de veldslagen en enigerlei invloed in het leger of bij het gezag van Frankrijk al opmerkelijk genoeg. Het is daarom niet verbazend dat er in de geschiedenis al vele films zijn verschenen over haar persoon, waaronder enkele klassieke werken, met name Carl Dreyers ‘The Passion of Joan of Arc’. Luc Bessons ‘The Messenger’ kan zich niet tussen de grote films over dit onderwerp scharen, maar toont een ambiguïteit die te prijzen is en bevat soms aardige actie en verrassende bijrolacteurs.

Het is interessant hoe regisseur Luc Besson, bekend van geslaagde actiefilms als ‘Leon: The Professional’ en ‘The Fifth Element’, de ware “reden” of mentale gesteldheid van Jeanne in het midden houdt. Het wordt niet definitief duidelijk of ze nu echt door God gezonden was, of dat de visioenen zich allemaal in haar hoofd afspeelden, hoewel de film naar het laatste neigt. In de laatste acte van de film, tijdens de processen die zouden leiden tot Jeanne’s verbranding als ketter op de brandstapel, wordt deze tweestrijd uitgespeeld. De verwarring bij Jeanne wordt redelijk overgebracht door de wijdogige, wanhopige blikken van Jovovich, maar het is enigszins te betreuren dat haar innerlijke expliciet gemaakt wordt door het aanvoeren van “haar geweten” in de vleselijke vorm van Dustin Hoffman – hoe welkom een acteur van zijn kaliber ook is in de film.

Milla Jovovich is één van de redenen dat de film niet zo krachtig en meeslepend is als hij had kunnen zijn. Gek genoeg is ze in rustige, dramatische scènes overtuigender – zoals tijdens haar introductie aan het Franse hof bij een aarzelende en amusante John Malkovich als Charles VII, waarbij de spanning te snijden is – dan in de meer fysieke momenten waarop ze de actieheldin kan uithangen. In simpele actiefilms als ‘Resident Evil’ komt ze meestal natuurlijk over, maar nu ziet ze er maar verloren uit te midden van het strijdgewoel; soms zelf lachwekkend. Een probleem is natuurlijk dat ze een overtuigend of inspirerend leidster moet zijn. Of in ieder geval moet je als kijker kunnen snappen dat hele legers haar volgen wanneer ze uitroept: “Eenieder die van mij houdt, volg mij!”. Maar ook al probeert ze met haar intense blikken en herhaaldelijke verklaring dat ze door God gezonden is, de mannen tot actie te bewegen, ze blijft vooral overkomen als een onervaren, naïef meisje dat haar zin niet krijgt, en daarom al pruilend en stampvoetend deze probeert af te dwingen.

Natuurlijk is de soms wat gebrekkige overtuigingskracht van Jeanne niet alleen te wijten aan Jovovich maar ook aan regisseur Besson, die iets te vaak de stijlvormen van een epos wil inzetten om zijn verhaal te vertellen. Nu zorgt zijn epische stijl af en toe zeker voor opwindende strijdscènes maar helaas is de film in avontuurlijk opzicht ook niet altijd even meeslepend. Te vaak valt de filmmaker ten prooi aan zijn schuddende camera. Oftewel, de neiging om gevechtsscènes met een wild bewegende handcamera in beeld te brengen, wat de kijker de illusie moet geven zich in het strijdgewoel te bevinden maar daarentegen vooral voor verwarring of hoofdpijn zorgt. Ook gebruikt Besson zijn brede frame niet optimaal genoeg bij dit soort scènes, aangezien de kijker soms niet zo’n goed overzicht krijgt van de schaal van de veldslagen.

Maar zoals gezegd is het meervoudige perspectief op de ware aard van Jeanne en haar visioenen de moeite waard, net als het zien van de persoonlijke geschiedenis van Jeanne, toen ze als klein meisje een trauma opliep toen haar grote zus door Engelsen verkracht en vermoord werd. Ook de rollen van John Malkovich, Dustin Hoffman, en Faye Dunaway bezorgen de film meerwaarde met kleine, maar interessante rollen. Bessons versie van de Jeanne D’Arc-legende laat gemengde gevoelens achter bij de kijker, maar kan door de paradoxale combinatie van oppervlakkige bravoure en psychologische genuanceerdheid wel degelijk een kans worden gegund.

Bart Rietvink

Waardering: 3

Bioscooprelease: 20 april 2000