The Newsroom – Off the Record – Ekstra Bladet: Uden for citat (2014)

Regie: Mikala Krogh | 95 minuten | documentaire

De Deense tabloid Ekstra Bladet verkeert in zwaar weer. De oplagecijfers dalen al jaren en hoewel de krant een van de best bezochte websites van Denemarken heeft, levert de papieren editie nog altijd 80% van de inkomsten. Hierin staat Ekstra Bladet niet alleen. Overal ter wereld zien papieren kranten hun oplages dalen en wordt naarstig gezocht naar alternatieve verdienmodellen. Veelal via online alternatieven (digitale abonnementen, betaalde webinhoud). De documentaire ‘The Newsroom – Off the Record’ biedt een kijkje achter de schermen van de noodlijdende krant en probeert en passant nog wat ethische dilemma’s aan te boren. Want de Deense krant staat bij het grote publiek nou niet bepaald bekend om zijn integere onderzoeksjournalistiek.

‘Dood en tieten’, dat is hoe een potentiële stagiair zijn beeld van de hoofdonderwerpen van de krant samenvat. Om die reden dient zich nog geen handvol gegadigden aan, terwijl de ‘nettere’ kranten rustig boven de honderd stageaanvragen krijgen. Toch lijkt het erop dat de zittende journalisten bijzonder trouw zijn aan hun krant, al gaat de documentaire niet echt in op het personeelsverloop. Behalve wanneer er een inkrimping wordt aangekondigd om kosten te besparen. Gedwongen ontslagen blijken niet nodig – er zijn genoeg medewerkers die bereid zijn de klap op te vangen voor hun collega’s door hun heil elders te zoeken.

Hoofdredacteur Poul Madsen is veelvuldig in beeld om zijn kijk op de zaken te geven, maar echt leren kennen doen we de man niet. Zijn achtergrond blijft onbesproken – de focus ligt puur op de overlevingsstrategieën van de krant. Van het schrappen van het televisiekatern om minder pagina’s te hoeven afdrukken (wat meteen een teleurgestelde abonnee oplevert die om die reden overweegt over te stappen op een andere krant) tot het tegen betaling aanbieden van extra online content (waarvan tot zichtbare teleurstelling van de webredacteur de artikelen met blote tieten veruit het best bekeken worden).

Wat opvalt is dat de redactie maar moeilijk grip lijkt te krijgen op wat lezers zoeken in de krant. De nadruk ligt op de losse verkoop, waarvoor dagelijks een pakkende voorpagina nodig is. Maar de sensationele koppen hebben lang niet altijd het gewenste effect. Als de krant besluit om tegen de wil van de familie in uitvoerig aandacht te besteden aan twee Denen die door Somalische piraten gevangen gehouden worden, ontstaat er een interessante discussie over journalistieke plicht, maar kun je je niet aan de gedachte onttrekken dat het ook om de publiciteit is te doen. Desondanks is het een interessante vraag of de inspanningen van Ekstra Bladet niet tóch een positieve invloed gehad kunnen hebben gehad op de uiteindelijke vrijlating van de twee Denen, ook al is de krant hierom geschoffeerd door de ‘nette’ media, die zich grotendeels afzijdig hebben gehouden.

Dit spanningsveld is wat de documentaire iets extra’s geeft, maar de morele dilemma’s blijven uiteindelijk toch wat onderbelicht. Madsen krijgt alle ruimte om zijn eigen verhaal af te steken en hij wordt wel kort getoond in verhitte discussies op tv, maar dat dient meer als decorum dan als tegengeluid. En je blijft in het duister tasten waarom bijvoorbeeld de politieke redactie (die wel degelijk met interessante onthullingen komt over wangedrag van politici) specifiek bij deze krant wil werken en niet elders. Wat wel overeind blijft is de voortdurende worsteling om het behoud van lezers en de effecten die het heeft op het beleid van de krant. Wat dat betreft is het een interessant tijdsdocument over de oprukkende digitalisering in krantenland.

Wouter de Boer

Waardering: 3.5