The Offence (1972)

Regie: Sidney Lumet | 112 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Sean Connery, Trevor Howard, Vivien Merchant, Ian Bannen, Peter Bowles, Derek Newark, Ronald Radd, John Hallam, Richard Moore, Anthony Sagar, Maxine Gordon, Hilda Fenemore, Rhoda Lewis , Cynthia Lund, Howard Goorney, Roger Hume, Roy Macready, Michael Redfern

Wie Sean Connery zegt, denkt onmiddellijk aan James Bond. De Schotse acteur brak door met ‘Dr. No’ (1962) en werd daarmee de allereerste ‘007’. Volgens velen was hij ook de beste. De zeven films waarin hij Bond speelde waren niet alleen erg succesvol, ze kregen over het algemeen ook lyrische kritieken en dat was voor een groot deel te danken aan Connery. Maar zoals dat gaat wanneer je al jaren dezelfde rol speelt, werd ‘007’ hongerig naar een ander soort rol. Een rol waarin er meer van zijn acterend vermogen gevraagd werd (hoewel het neerzetten van de charmante James Bond, zeker in Connery’s geval, ook veel lastiger was dan je zou vermoeden). De regisseur die Connery de ruimte gaf om zijn bereik als acteur te vergroten, was Sidney Lumet. Dat die hem castte in het oorlogsdrama ‘The Hill’ (1965) gaf de acteur een enorme boost. Hij was de regisseur daar dan ook zo dankbaar voor, dat hij vaker met hem zou samenwerken. Bijvoorbeeld toen Connery begin jaren zeventig had afgedwongen bij productiehuis United Artists dat, als ze wilden dat hij nog eenmaal Bond zou spelen (in ‘Diamonds Are Forever’, 1971), hij eerst zelf een project uit mocht kiezen om te verfilmen – onder voorwaarde dat daar slechts een miljoen dollar voor nodig zou zijn. Dat project werd ‘The Offence (1972). Connery vroeg uiteraard zijn goede vriend Lumet als regisseur.

In ‘The Offence’ speelt Connery de doorgewinterde rechercheur Johnson, die door zijn beroep al jaren niets dan narigheid voorgeschoteld krijgt. Johnson is een binnenvetter. Hij praat niet over de verschrikkelijke slachtpartijen, afschuwelijke kindermishandelingen en meedogenloze moordenaars die hij in zijn werk tegenkomt, hij kropt het liever op. Nu is hij bezig met een nieuwe gruwelijke zaak, rond een kinderverkrachter die al meerdere malen heeft toegeslagen in een plattelandsstadje. Uiteindelijk pakken zijn collega’s een verdachte op. Deze Baxter (Ian Bannen) is een ongrijpbare figuur, die zijn betrokkenheid bij de misdaden glashard ontkent. Bij Johnson kookt het bloed intussen dusdanig dat, zodra hij alleen wordt gelaten met Baxter, hij hem aan een hardhandig en onorthodox verhoor onderwerpt. Johnson wordt ook agressief en takelt Baxter zo stevig toe, dat deze niet veel later aan zijn verwondingen overlijdt. Hij wordt door zijn overste naar huis gestuurd, waar zijn vrouw Maureen (Vivien Merchant) wanhopig probeert om met hem te praten. Ondertussen wordt hoofdinspecteur Cartwright (Trevor Howard) aangesteld om de zaak te onderzoeken en tot op de bodem uit te zoeken hoe Johnson zich zo heeft kunnen laten gaan.

De uitgebluste en getormenteerde rechercheur Johnson is compleet het tegenovergestelde van de charmante, wereldwijze James Bond. En toch weet Sean Connery beiden uitstekend te portretteren. In ‘The Offence’ vecht de Schotse acteur tegen de innerlijke demonen die politiemensen kunnen achtervolgen. Zeker als je dagelijks geconfronteerd wordt met de gruwelen die mensen elkaar aan kunnen doen. Het kan niet anders dan dat dat aan je gaat knagen. Connery weet deze beklemmende intense strijd, mede dankzij een sterk script van toneelschrijver John Hopkins, uitstekend weer te geven. Met name in de confrontaties die Johnson aangaat met mensen die hij verafschuwt – zijn vrouw, de hoofdinspecteur en natuurlijk Baxter – stijgt ‘The Offence’ naar een hoog niveau. Merchant is geweldig als de muizige echtgenote van Johnson, die al jaren verwaarloosd is door haar door zijn werk geobsedeerde man. Hun twintig minuten durende intense dialoog – waarin Johnson aan de ene kant zwelgt in zelfmedelijden omdat hij het allemaal niet meer aankan, maar aan de andere kant het niet nalaat zijn vrouw op genadeloze wijze af te blaffen – behoort tot de sterkste scènes in de film. Van de confrontatie met die andere acteergrootheid, Trevor Howard, mag je vuurwerk verwachten, maar dat blijft jammer genoeg uit. Sterker is zijn de indringende slotscènes met Bannen, waarin minutieus uit de doeken gedaan wordt wat er gebeurd is in de verhoorkamer.

In een film van Sidney Lumet is het eerder regel dan uitzondering dat het acteerwerk tot in de puntjes verzorgd is en dat er een controversieel thema wordt aangesneden. Wat dat betreft stelt ‘The Offence’ zeker niet teleur. Het is een grimmige, intense en duistere film geworden zoals die wel meer gemaakt werden in de jaren zeventig. ‘The Offence’ is onterecht in de vergetelheid geraakt. Natuurlijk is dit geen perfecte film. Het experimentele gebruik van hypnotiserende lichten, die in een aantal scènes als een pulserende kwelgeest over het beeld liggen, pakt bijvoorbeeld een beetje ongelukkig uit. Lumet zelf gaf al aan dat zijn film tekortschiet op het emotionele vlak. Een fraai staaltje zelfkritiek, want hij slaat er de spijker mee op de kop. Het is allemaal erg pijnlijk en confronterend, maar de tragische conclusie weet helaas toch niet helemaal tot diep in de ziel door te dringen. Dat neemt niet weg dat het lang vergeten ‘The Offence’ een indringende kijkervaring biedt, met Sean Connery en Vivien Merchant in absolute topvorm!

Patricia Smagge

Waardering: 3.5