The Razor’s Edge (1984)
Regie: John Byrum | 123 minuten | drama, oorlog, romantiek, avontuur | Acteurs: Bill Murray, Theresa Russell, Catherine Hicks, Denholm Elliott, James Keach, Peter Vaughan, Brian Doyle-Murray, Stephen Davies, Saeed Jaffrey, Faith Brook, André Maranne, Bruce Boa, Serge Feuillard, Joris Stuyck, Helen Horton
‘The Razor’s Edge’ is een verfilming van het gelijknamige boek van Somerset Maugham uit 1944. Voor die tijd was het een opzienbarend boek, want een man die in India (in de film wordt het Tibet) op zoek gaat naar de zin van het leven was in die dagen nog zeldzaam. De film is geen remake van de eerste versie uit 1944 door Edmund Goulding. John Byrum (de regisseur) is zijn eigen weg gegaan en heeft daarbij nauwkeuriger het boek gevolgd. Vele gebeurtenissen zijn letterlijk uit het boek overgenomen, maar de film heeft natuurlijk niet de tijd om alles zo breed te onderbouwen, waardoor je af en toe het gevoel hebt dat er grote dingen gebeuren in zeer korte tijd.
‘The Razor’s Edge’ heeft in 1984 geen groot publiek bereikt en is ook zeer lang niet verkrijgbaar geweest op VHS. Kennelijk was men in de jaren tachtig nog niet toe aan de boodschap uit 1944 (!). Pas in 2007 is de film op DVD verschenen. Wellicht is het publiek nu wel klaar voor de thematiek, die goed aan lijkt te sluiten bij ideeën en gevoelens die bij steeds meer mensen leven. Documentaires zoals die van Michael Moore, ‘An Inconvenient Truth’ (2006) van Davis Guggenheim en steeds meer speelfilms met geëngageerde thema’s geven aan dat het niet zo gek is dat we vraagtekens zetten bij de levensstijl die we in het grootste deel van de wereld voorstaan. We leven in luxe of willen dat graag, terwijl de wereld om ons heen langzaam maar zeker afbrokkelt. Larry komt er als ziekenbroeder in de gruwelijke loopgraven van de Eerste Wereldoorlog achter dat de wereld verrot in elkaar zit en dat hij geen zin heeft het spelletje nog langer mee te spelen.
Op zoek naar wie hij werkelijk is komt hij in de diepste spelonken van zijn ziel terecht, zijn schaduwzijde. Op het topje van de Himalaya krijgt hij een glimp te zien van ‘de waarheid’ rond het bestaan en hij besluit terug te keren naar de bewoonde wereld, waar hij moeilijk aansluiting vindt bij zijn oude vrienden, die nog steeds met hun koppen in het zand leven. Er blijken nog vele lessen te leren, ook voor hem. Gelukkig heeft Somerset Maugham Larry niet afgeschilderd als betweter met een geheven wijsvinger, hoewel het er wel op lijkt dat hij werkelijk vrede met zijn bestaan begint te vinden. Larry is ook geen zwever, in tegendeel. De zoektocht naar zichzelf brengt hem een spannend en avontuurlijk bestaan, waarbij hij niet zelden zijn handen vuil moet maken. letterlijk.
Bill Murray zet Larry droog en serieus neer, maar kan het gelukkig niet laten af en toe zijn typische ontwapenende humor in te zetten om zijn personage vorm te geven. Wat hem goed af gaat, een mooi bewijs dat Bill Murray ook toen al in staat was serieuzere rollen geloofwaardig neer te zetten. De meeste mensen zagen en zien hem echter het liefst in komische rollen; het duurde bijna twintig jaar voor hij zijn andere kant weer in een hoofdrol kon laten zien in het prachtige ‘Lost in Translation’ (Sophia Coppola, 2003), die hem definitief op de kaart zette als serieus acteur. Met prachtige beelden, mooie muziek, een goede cast en een meeslepend epos over mensen van vlees en bloed, is Byrum’s versie van ‘The Razor’s Edge’ een mooie film geworden, die boeit van het begin tot het eind. Fijn dat hij eindelijk op dvd verkrijgbaar is!
Arjen Dijkstra