The Soul of a Man (2003)

Regie: Wim Wenders | 95 minuten | documentaire, muziek | Met: Beck, James Blood Ulmer, Keith B. Brown, T-Bone Burnett, Nick Cave, Eagle Eye Cherry, Shemekia Copeland, Laurence Fishburne, Garland Jeffreys, The Jon Spenvcer Blues, Explosion, Chris Thomas King, J.B. Lenoir, Los Lobos, John Mayall, Bonnie Raitt, Lou Reed, Vernon Reid, Marc Ribot, Lucinda Williams, Cassandra Wilson, Alvin Youngblood Hart

Voor de productie van een zevendelige documentaireserie ‘The Blues’ koos Martin Scorsese voor elk deel een andere regisseur. Onder andere Clint Eastwood (‘Piano Blues’), Mike Figgis (‘Red, White and Blues’), Scorsese zelf en dus ook Wenders werkten aan het grootscheepse project mee. Met ‘The Soul of a Man’ regisseerde Wenders na ‘Buena Vista Social Club’ dus opnieuw een muzikale documentaire.

De film begint in de ruimte met de Voyager, een Amerikaanse ruimtesonde die in 1977 werd gelanceerd om het heelal te verkennen. De Voyager bevat o.a. een grammofoonplaat ‘Sounds of the World’ met muziekfragmenten bestemd voor eventuele belangstellende buitenaardse wezens. Blind WIllie Johnson leent de donkere stem van Laurence Fishburne om mee te delen dat zijn lied ‘The Soul of a Man’ op de plaat is vastgelegd om het blues genre te vertegenwoordigen. Daarna vertelt Blind Willie zijn levensverhaal en dat van Nehemiah ‘Skip’ James en J.B. Lenoir. Tijdens onderzoek voor de film realiseerde Wenders zich dat Blind Willie Johnson erbij moest. Er was echter geen enkele foto van Blind Willie te vinden. Hij had wel een paar geweldige nummers waaronder ‘Dark was the Night’. Een zeer belangrijk moment uit Skip James’ leven was een opname in 1931. Zijn bekende ‘Devil Got My Woman’ krijgen we gedurende de film vaak te horen. Wenders komt zelf ook voor in deze documentaire. Blind Willie vertelt over een zekere filmstudent die ‘The Death of J.B. Lenoir’ van John Mayall voor het eerst in 1967 hoorde. Hij raakte zeer nieuwsgierig naar deze artiest J.B. Lenoir. Er was aanvankelijk weinig materiaal te vinden over Lenoir. Wenders ontdekte echter dat twee voormalige en inmiddels hoogbejaarde kunststudenten uit Chicago, Steve Seaberg en zijn Zweedse vrouw Rönnog twee 16mm filmpjes over hun vriend J.B. hadden gemaakt. Ze konden de filmpjes destijds niet verkopen aan de Zweedse televisie omdat ze niet de gewenste technische kwaliteit hadden. Wenders had helaas weinig beschikking over beeldmateriaal van de drie artiesten, aan geluidsfragmenten ontbrak het niet. Beelden moesten dus worden gereconstrueerd met acteurs en camera’s uit de jaren 20 voor de authenticiteit.

Deze film is echt uit liefde en bewondering gemaakt voor de artiesten die in hun tijd zwaar ondergewaardeerd werden. Origineel van Wenders om de film vanuit het perspectief van iemand die er niet meer is te maken. En hoe toepasselijk is het om Fishburnes zware stem te gebruiken en om juist iemand die niet kan zien het verhaal te laten vertellen. Want in plaats van eindeloos over de blues te praten zoals het geval is in ‘Red White and Blues’, laat Wenders de kijker de blues vooral horen en voelen en zo hoort het ook.

De slotsom is dan ook: the blues verheft men tot aan de hoogste hemel tot aan Blind Willie’s muziek daar ergens in de ruimte…

Sarita Koendjbiharie

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 29 juli 2004