The Ten Commandments (2006)

Regie: Robert Dornhelm | 170 minuten | actie, drama, oorlog, avontuur, biografie, geschiedenis, documentaire | Acteurs: Naveen Andrews, Paul Rhys, Omar Sharif, Dougray Scott, Linus Roache, Mia Maestro, Padma Lakshmi. Ashley Artus, Claire Bloom, Silas Carson, Peter Gevisser, Patrick Gordon, Ben Hammersley, Greg Hicks, Louis Hilyer, Lisa Jacobs, Tom Keller, Susan Lynch, Marina Morgan, Richard O’Brien, Rudy Ruggiero, Karim Salah, Adrian Schiller, David Schneider, Matthew Sim, Hannah Taylor Gordon, John Wark

Dat God geen lieverdje is, of was, of mogelijk had kunnen zijn, is ongetwijfeld bij veel mensen wel eens door het hoofd geschoten, waarbij het geloof op de proef wordt gesteld. Hoe kan er een almachtige en goede God bestaan, wanneer Hij zoveel slechte dingen in de wereld laat bestaan? Maar in het verhaal van de Tien Geboden, gaat dit besef nog een stapje verder.

Niet alleen verzuimt Hij bepaalde dingen te verhinderen, Hij laat ook actief kwade dingen gebeuren. Zo zijn de plagen die hij op de Egyptenaren afroept buitengewoon wreed en onmenselijk. Onschuldige burgers: mannen, vrouwen, kinderen, worden uitgemoord, als pressiemiddel tegen de farao. Hierdoor zal hij wel toe moeten geven en zijn Joodse slaven vrij moeten laten, waar Mozes, als Gods spreekbuis, om heeft gevraagd. En dit doet hij dan ook.

Prima oplossing toch? Gewoon wat “bijkomende schade”, of “collateral damage” zoals dat in mooi Engels genoemd wordt. “Gij Zult Niet Doden” was één van Zijn eigen Tien Geboden, zoals hij die aan Mozes en consorten zou opleggen. Jammer dat Hij niet bekend is met de filosofie: “verbeter de wereld, begin bij jezelf”. Maar goed, Hij wast Zijn handen in onschuld. Immers, farao Ramses zélf heeft dit lot over zichzelf afgeroepen door stug te blijven weigeren de slaven vrij te laten. Dan moet hij het ook zelf maar weten. Diplomatie is nóg zo’n onbekend begrip: grof geschut moet oplossing bieden. Jammer ook dat God toen nog niet kennis kon nemen van Spielbergs ‘Munich’, waarin duidelijk wordt dat geweld alleen maar geweld uitlokt.

WOII, Vietnam, 9/11, Irak: het zijn slechts de namen en strijdtonelen die veranderen. Het is hetzelfde liedje dat door de gehele geschiedenis heen loopt. Zo ook dus, in het verhaal van Mozes en zijn slaven. Een inherent behoorlijk grimmig verhaal, dat in filmvorm de kijker toch ergens wel moet zien te inspireren of ontroeren, of dan in ieder geval de kijker met een verhelderende boodschap of realisering naar huis moet sturen. En aangezien dit laatste moeilijk wordt met zo’n bekend verhaal en gegeven, neemt de meeslependheid van de vertelling, en de band van de kijker met de personages, toch een belangrijke plaats in. En juist op deze punten faalt deze incarnatie van het verhaal over Mozes en het tot stand komen van de Tien Geboden. De drie uur durende miniserie ‘The Ten Commandments’ is een vrij zakelijke versie van het bekende verhaal, dat van Mozes een aanvankelijk stamelende, onovertuigende leider maakt, en later een schijnbaar gevoelloze en wrede man. In de naam van God en Gerechtigheid, stelt hij mensen terecht om een voorbeeld te stellen, en laat hij vrouw en kind in de steek. Dougray Scott doet het niet heel slecht, maar is wat oneven in zijn vertolking, die vaak theatraal aandoet. Ook heeft hij niet zoveel gezichtsuitdrukkingen in zijn repertoire: de strenge, ongeruste uitdrukking is er één die veel terugkomt. Door zijn weinig overtuigende leiderscapaciteiten en zijn niet al te sympathieke acties weet hij de kijker slecht aan zich te binden. Ook is het jammer dat er te weinig ontzag en verbazing uit hem spreekt in zijn eerste “ontmoeting(en)” met God. Doorgaans spreekt hij over God alsof het een maatje van hem was, en vertelt over Zijn koppigheid de discussie die hij met Hem voert. Er blijft zo weinig magisch of Goddelijks over van het verhaal, afgezien van de letterlijke gebeurtenissen.

De special effects en spektakelscènes hadden ook wat meer aandacht kunnen verdienen. Er zitten aardige shots in van grote vlaktes en grote groepen mensen, maar een écht episch gevoel krijgt de film te weinig. Het splijten van de Rode Zee had een overweldigend spektakelstuk moeten worden, maar na redelijk effectieve (maar weinig bijzondere) effecten die deze scheiding laten zien, worden er te makkelijke shots gekozen van de grond die ze over moeten steken, en wanneer de Egyptenaren ten onder gaan in de watermassa’s krijgen we nauwelijks een beeld van de kracht van het water en de omvang van het geheel. We zien klunzige beelden van mensen en paarden die overspoeld of omvergeworpen worden door water dat los lijkt te staan van de machtige zee die we even eerder zagen.

En nu snappen we ook waarom de animatiefilm ‘The Prince Of Egypt’ stopte na het scheiden van de Rode Zee: het gedeelte hierna is een eentonig en neerslachtig relaas dat misschien wel eindigt met de beroemde Tien Geboden, maar de kijker voortdurend in slaap lijkt te sussen of neerslachtiger maakt. In ieder geval, dit is het geval in de 2006-versie van ‘The Ten Commandments’. Mozes moet zijn volk blijven leiden, maar hij weet niet waar naartoe en moet steeds op één of ander teken wachten. Er breekt muiterij uit, Mozes gaat aan zichzelf twijfelen, en dan komt het teken. Dit patroon herhaalt zich enkele keren, met wat verontrustende gebeurtenissen als verraad en executies, en Mozes’ gedesillusioneerde vrouw en kind, die het drama verhogen.

De verplichte punten van de checklist worden op nog redelijk competente wijze afgewerkt, maar het geheel mist energie, overtuiging, en acteurs die ons meetrekken het verhaal in. En het is allemaal zo verdomde serieus en deprimerend. In Dreamworks’ ‘The Prince of Egypt’ kon er nog maar nauwelijks een bevredigende balans gevonden worden tussen vaart, inspiratie, en een serieus relaas van de grimmige vertelling, maar die film wist toch een stuk meer te “plezieren” dan deze versie. Spektakel, indrukwekkende effecten, serieuze, verontrustende inhoud, en zelfs humor en zang wisten, meestal succesvol, deel uit te maken van deze film. Deze live action ‘The Ten Commandments’ doet zijn best om zo authentiek mogelijk te zijn, maar dit blijkt helaas niet altijd een interessante film op te leveren.

Bart Rietvink