The Tribe – Plemya (2014)

Regie: Miroslav Slaboshpitsky | 130 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Grigoriy Fesenko, Yana Novikova, Rosa Babiy, Alexander Dsiadevich, Yaroslav Biletskiy, Ivan Tishko, Alexander Osadchiy, Alexander Sidelnikov, Alexander Panivan

Bij aanvang van ‘The Tribe’ wordt medegedeeld dat de communicatie in de film geheel bestaat uit gebarentaal. Er komt daarbij geen vertaling, voice-over of ondertiteling van pas. Dat is een opvallende maar bewuste keuze geweest, gezien de titel van de film. De toeschouwer kijkt naar ‘The Tribe’ alsof het met een antropologische blik een vreemde stam aanschouwt. Aanvankelijk is het wennen en niet altijd even begrijpbaar, maar door pure observatie worden er coherenties herkenbaar. De kijker ziet dat dove mensen in hun gedrag gelijkenissen tonen met wat wij als normaal beschouwen. Ook zij worden verliefd, maken ruzie en etaleren emoties. Kortom, doven mensen zijn ook mensen.

Maar wel mensen die verstoten zijn door de samenleving. Want helemaal aangepast zijn de dove jongeren op een Oekraïens internaat ook weer niet. Dat ondervindt ook Sergey wanneer hij als nieuweling de vervallen kostschool betreedt. De directrice en docenten lijken zich niet te bekommeren om hun leerlingen. Als gevolg is er voor de scholieren een misdadige vrijhaven ontstaan. De oudsten nemen daarin het voortouw. Hun anarchistische bende, The Tribe genaamd, rooft, is niet wars van de nodige mishandeling, drijft een lucratieve illegale handel en leidt vrouwelijke medestudenten de prostitutie in. De jongeren zijn zacht gezegd bepaald geen lieverdjes.

Sergey heeft geen andere keuze om zich te conformeren aan dit criminele schrikbewind. Onderaan de hiërarchische ladder begint hij de vuile zaakjes van de bende op te knappen. Langzaam klimt hij in de rangorde omhoog. Dat betekent echter ook dat de risico’s groter worden. Sergey kan zich geen fouten veroorloven. Als hij verliefd wordt op Anna, één van de hoertjes die voor de bende werkt, zijn de rapen dan ook gaar. De buitenwereld kan geen hulp bieden. De dove jongen zal zijn eigen boontjes moeten doppen.

De modus van communicatie in ‘The Tribe’ is zeer interessant, omdat het zich richt op beweging en het fysiek. Toch wordt er, behalve de voyeuristische insteek, filmisch weinig mee gedaan. Bovendien kan het niet voorkomen dat het als een trucage overkomt. De gebarentaal wordt dan snel een gimmick waarvan de toegevoegde waarde niet altijd duidelijk is. Ja, het zegt iets over de vooringenomen manier waarop de toeschouwer kijkt naar subculturen. En het zegt iets over hoe wij, de mens, ervoor zorgen dat dit soort groepen in die omstandigheden kunnen leven. Wij zijn schuldig aan het zedelijk, cultureel en moreel verval van de maatschappij. Die conclusie is al snel gemaakt.

Toch gaat ‘The Tribe’ op een ietwat overdreven manier verder met deze thematiek. Het is schokkend wat de kijker hier ondergaat, maar het lijkt evenwel puur om het effect te gaan. In de gruwelijke abortus- en slotscène werkt dat effectief. Maar over de hele film gezien, heeft het inhoudelijk allemaal niet zo heel veel om het lijf. De film komt op momenten zelfs aardig repetitief over. Subtiel wordt het nergens.

‘The Tribe’ is een bijzondere film, ook omdat alle personages naar genoegen worden gespeeld door dove amateurs. Evenwel kan het de basispremisse nooit helemaal kan waarmaken. Doordat de film het zoekt in de overtreffende trap, blijven de personages steken in een afstandelijkheid die in dienst staat van de kunstgreep. Al met al is het geenszins een slechte poging, maar een nieuw type cinema is hiermee niet geboren. De film won bij de European Film Awards 2014 de prijs van beste filmontdekking. Dat zegt meer over ons beperkte inzicht in het anarchistische Oekraïne van nu, dan over de huidige staat van de Europese film.

Wouter Los

Waardering: 3

Bioscooprelease: 5 februari 2015
DVD-release: 7 mei 2015