The Truth about Lions (2011)

Regie: Sara Ford | 118 minuten | documentaire

De leeuw is zonder twijfel een van de meest iconische diersoorten op aarde. Het is niet alleen een van de grootste en bekendste katachtigen, maar ook een dier dat dankzij zijn krachtige en regale houding, imposante lichaamsbouw en ontembare vechtlust al eeuwenlang grote indruk maakt op de mens. Niet voor niets prijken beeltenissen van leeuwen al sinds mensenheugenis op de vlaggen, wapens en banieren van koningen en trotse natiestaten. Bovendien zijn er maar weinig geluiden die zo sterk symbool staan voor de machtige Afrikaanse wildernis als het diepe en zware gebrul van een volwassen mannetjesleeuw. De leeuw is ook een vreemde eend in de bijt binnen de kattenfamilie. Waar vrijwel alle katachtigen solitaire wezens zijn die buiten de relatief korte paartijd grotendeels als eenzaten door het leven gaan, zijn leeuwen zeer sociale dieren die groepen vormen die vaak generaties lang blijven bestaan. De vrouwelijke leden van zo’n troep zijn meestal familie van elkaar en delen een sterke onderlinge band.

Hoewel leeuwen waarschijnlijk de best bestudeerde katachtigen ter wereld zijn, weten de meeste mensen betrekkelijk weinig over het familieleven van de sociale roofdieren. ‘The Truth about Lions’ is een documentaire die net even wat dieper graaft dan de meeste films met een vergelijkbare thematische inslag. Veel films over grote katten leggen toch vaak de nadruk op de jagerskwaliteiten van de roofdieren en proberen vooral uit te pakken met spectaculaire achtervolgingen en duels tussen jager en gejaagde. Niet dat dergelijke taferelen geheel ontbreken in ‘The Truth about Lions’, maar de insteek van deze documentaire is duidelijk ambitieuzer.

Aan de hand van een leeuwentroep (de Marsh Pride) die door presentator Jonathan Scott al vele jaren op de voet wordt gevolgd, exploreren de makers in de eerste aflevering het familieleven van de leeuw en proberen ze aan de hand van het langjarige onderzoekswerk van expert Craig Packer in Tanzania een antwoord te vinden op de intrigerende vraag waarom leeuwen de enige katachtigen zijn die in complexe sociale verbanden leven. In de loop der decennia is al heftig gespeculeerd over het waarom van de sociale inborst van de leeuw. Zouden leeuwen vooral groepen zijn gaan vormen om zo grotere prooien buit te kunnen maken of is het een manier om de welpen betere overlevingskansen te schenken omdat die in een groep bij meerdere zogende vrouwtjes kunnen drinken en beter beschermd zijn tegen agressieve mannetjes?

Mannetjesleeuwen die een troep overnemen doden namelijk doorgaans welpen die niet van hen zijn. De reden: de leeuwinnen worden dan weer krols, waardoor de nieuwe leider zijn eigen jongen bij hen kan verwekken. Hoewel een verbeterde bescherming en de mogelijkheid om op grotere prooidieren te jagen bijkomende voordelen van het leven in een groep zijn, vormt territorium de werkelijke reden voor het ontstaan van leeuwengemeenschappen. Het vormen van een sterk collectief is de beste manier om de gunstigste leefgebieden in handen te krijgen en succesvol te verdedigen.

‘The Truth about Lions’ slaagt er uitstekend in om een intrigerend en wetenschappelijk goed doortimmerd verhaal te koppen aan fraaie en intieme beelden die ons een mooi beeld voorschotelen van het (familie)leven van de leeuw. Niet alleen vervaarlijke leeuwen die zich met opengesperde bek op een buffel of zebra storten, maar ook welpen die speels met hun vader en moeder liggen te stoeien of mannelijke spierbundels die de vrouwelijke objecten van hun affectie het hof proberen te maken. De meeste gefilmde leeuwen zijn leden van de legendarische Marsh Pride, een uiterst succesvolle groep die leeft in de Keniaanse Masi Mara en al jaren door filmmakers wordt gevolgd.

Het tweede deel van ‘The Truth about Lions’ is wat omineuzer van aard en waarschuwt terecht voor de tanende ondergang van de koning der dieren. Het aantal leeuwen in Afrika is de laatste paar decennia namelijk schrikbarend snel teruggelopen. Hetzelfde geldt ook voor de leefgebieden die nog geschikt zijn voor de grootste kat van Afrika, want de bevolkingsgroei en daarmee gepaard gaande vraag naar landbouwgrond en menselijke woonruimte slokt in het moderne Afrika veel land op dat potentieel geschikt zou kunnen zijn als leefgebied voor de leeuw. Op veel plaatsen is al te zien hoe inteelt de dieren gevoeliger maakt voor ziektes en de deels door klimaatverandering steeds extremer wordende grillen (extreme droogtes of juist heftige overstromingen) van de natuur.

‘The Truth about Lions’ is een documentaire die zijn naam waarmaakt. Een fantastisch portret van een van de machtigste roofdieren op aarde, maar tevens een film die duidelijk maakt dat er iets moet veranderen als we willen dat ook toekomstige generaties nog ooit leeuwen in het wild kunnen aanschouwen.

Frank Heinen

Waardering: 4.5

DVD-release: 12 juni 2015 op DVD (DVD box Wild Cats).