This is Nollywood (2007)

Regie: Franco Sacchi | 56 minuten | documentaire

Na Hollywood en Bollywood is er nu ook Nollywood, de bloeiende filmindustrie van Nigeria. In een razend tempo en met minimale budgetten nemen Nigeriaanse filmmakers hun prenten op. In slechts dertien jaar tijd is Nollywood uitgegroeid tot een industrie waar 250 miljoen dollar per jaar in omgaat en waar duizenden mensen hun geld in verdienen – daarmee is het de derde grootste filmindustrie ter wereld. Dat succes kent twee hoofdingrediënten: Nigeriaans ondernemerschap en de vooruitgang van de digitale technologie. Eind jaren tachtig werden Lagos en andere grote Afrikaanse steden overspoeld door misdaad. Mensen durfden de straat niet meer op, er heerste algehele onrust in het land, met als gevolg dat bioscopen verlies leden en hun deuren moesten sluiten. Video’s uit de VS en India werd door het publiek maar mondjesmaat geapprecieerd; liever zagen de mensen verhalen die ze kenden en acteurs waarmee ze zich konden identificeren. Slimme producenten trokken de stoute schoenen aan en een nieuw fenomeen was geboren!

De documentaire ‘This Is Nollywood’ (2007) vertelt het verhaal van de Nigeriaanse filmindustrie. De opkomst van de video betekende een revolutie die de Afrikanen in staat stelde met beperkte middelen hun volkssagen en legenden over te brengen op het Afrikaanse publiek. Hoewel er nauwelijks geld beschikbaar is en men van diverse onberekenbare factoren afhankelijk is, slagen Nigeriaanse regisseurs er in vijfhonderd tot duizend films per jaar te produceren. De video’s en dvd’s worden over het gehele continent verkocht en Nollywood-acteurs zijn sterren van Ghana tot Zambia. In ‘This is Nollywood’ krijgen we een kijkje in de keuken van deze miljoenenindustrie, wanneer we de befaamde regisseur Bond Emeruwa volgen bij het maken van de actiefilm ‘Check Point’ (2007). Hij heeft er slechts negen dagen de tijd voor (wat naar verluidt nog veel is voor een Nollywoodfilm!) en is gewapend met slechts een digitale camera, enkele lichten en een schamel budget van 20.000 dollar. Een studio is er niet; alles gebeurt op locatie. Tijdens de opnames van wat de ‘film van het jaar’ moet worden, komt hij dan ook tegenover uitdagingen te staan die men zich in Hollywood nauwelijks voor kan stellen.

Zo valt de electriciteit uit, worden ze afgeperst door straatbendes, laat de hoofdrolspeler enkele dagen op zich wachten en spoelt er een halve dag letterlijk weg door de stromende regen. Tekenend voor de onmacht van de regisseur en zijn productieteam is de scène waarin de opnames bijna een dag stil komen te liggen vanwege het aanhoudende gepreek dat vanuit de luidsprekers van een nabijgelegen moskee komt. Het blijkt Ramadan te zijn, met als gevolg dat de preken uren doorgaan. Maar regisseurs als Bond laat zich daar niet door uit het veld slaan: “In Nollywood we don’t count the walls. We learn how to climb them.” Aan het woord komen enkele grondleggers van Nollywood, onder wie veteraan Emmanuel France, die aangeven dat ze de films niet alleen gebruiken om de mensen te vermaken met herkenbare verhalen en situaties, maar het ook als een taak zien het volk te onderwijzen. ‘Check Point’ handelt bijvoorbeeld over corrupte agenten, maar ook aids en vrouwenrechten zijn thema’s die regelmatig worden aangesneden. De gedachte achter Nollywood is dus niet louter commercieel. Hoofdzaak is dat de typisch Nigeriaanse identiteit doorsijpeld. Bond: “We are telling our own stories in our own way, our Nigerian way, African way. I cannot tell the white man’s story. I don’t know what his story is all about. He tells me his story in his movies. I want him to see my stories too.”

De Italiaans-Amerikaanse regisseur van ‘This is Nollywood’, Franco Sacchi, raakte gefascineerd door de Nigeriaanse filmwereld en besloot er een documentaire over te maken die de westerse wereld inzicht gaf in de inventieve Afrikaanse regisseurs en producenten die roeien met de riemen die ze hebben. Sacchi koos er bewust voor uitsluitend de Nigerianen aan het woord te laten en zichzelf te weerhouden van commentaar. Daarmee geeft hij heel duidelijk gehoor aan de filosofie van Nollywood, om de Afrikanen hun verhaal te laten vertellen op hún manier. Hij doet dit bovendien op een integere, accurate en vrij intieme manier. Dat de kwaliteit van de films die in Nollywood geproduceerd worden te wensen overlaat, daar is men zich maar al te goed van bewust. Maar het draait nog niet om kwaliteit, meent producente Peace Anyiam Fiberesima. De vergelijking met het werk van de door critici van over de hele wereld omarmde Senegalees Ousmane Sembene gaat dan ook niet op. De films uit Nollywood zijn films voor het volk, niet voor een intellectuele minderheid en ook niet voor het westen. Een statement dat door Sacchi, in zijn oprechte manier van filmen, kracht wordt bijgezet.

‘This is Nollywood’ opent het westerse publiek de ogen naar een gigantische filmindustrie waarvan het bestaan voor de meeste Europeanen en Amerikanen lange tijd een goed bewaard geheim was. Het is verbazingwekkend hoe de Nigeriaanse filmmakers zich vastbijten in hun project en zich niet door de talloze onberekenbare omstandigheden waar ze tegenaan lopen, van de wijs laten brengen. Het resultaat is indrukwekkend: rond de duizend films per jaar die allemaal authentiek Nigeriaans zijn. Want, zo zeggen meerdere geïnterviewden, dankzij de film is men er weer trots op om Nigeriaan te zijn. Franco Sacchi heeft er verstandig aan gedaan zijn centrale figuur, regisseur Bond Emeruwa, gewoon zijn gang te laten gaan. Het levert authentieke, boeiende plaatjes op van een bijzondere, voor ons westerlingen lange tijd verborgen gebleven miljoenenindustrie.

Patricia Smagge