Thunderheart (1992)

Regie: Michael Apted | 114 minuten | thriller | Acteurs: Val Kilmer, Sam Shepard, Graham Greene, Fred Ward, Sheila Tousey, Ted Thin Elk, John Trudell, Julius Drum, Allan R.J. Joseph, Fred Dalton Thomas, Sarah Brave, Sylvan Pumpkin Seed, Patrick Massett, Rex Linn, Brian A. O’Meara, Duane Brewer, Lewis C. Bradshaw, Dennis Banks, Candy Hamilton, Jerome Mack, Tom M. LeBeau, Bridgit P. Schock, Terry Graber, David Crosby

Wel eens van de film ‘Thunderheart’ gehoord? Nee? Niet verwonderlijk, want veel mensen weten van het bestaan van deze titel niet af. Ten onrechte overigens, want ‘Thunderheart’ is ondanks de kleine productie elke moeite van het kijken waard. ‘Elke’ moeite, want voor het volgen van het intelligente, snelle plot is alle aandacht vereist. ‘Thunderheart’ draait voornamelijk om het conflict tussen de Indianen en de Amerikaanse regering. FBI-agent Ray Levoi wordt onder de eenheid ‘Gevoelige Operaties’ naar de Badlands, South Dakota gestuurd om een moord op een Indiaan op te lossen. De moord lijkt te zijn gepleegd door Jimmy Looks Twice, een lid van de Aboriginal Rights Movement. De ARM pleegt wel meer aanslagen en moorden. Indianen zijn hierbij het slachtoffer; een burgeroorlog dus. Tenminste, dat is wat Frank Coutelle, Jack Milton en zijn GOON’s (Guardians Of the Oglala Nation) je doen geloven. Door het nauwe contact met Walter Crow Horse en andere Indianen komt Ray steeds dichter bij de waarheid, een waarheid die ook hem in gevaar brengt.

De plot van ‘Thunderheart’ is gebaseerd op ware gebeurtenissen in de Pine Ridge Indian Reservation halverwege de jaren 70. Regisseur Michael Apted vertoont in zijn documentaire ‘Incident at Oglala’ uit hetzelfde jaar 1992 de ervaringen die hij opdeed toen hij dit gebied in de jaren 70 bezocht. Thema’s als de ontdekking van uranium, ziekte onder de Indianen door bestraald water en de voortdurende strijd tussen de Indianen en de GOON’s worden beschreven in zijn documentaire. Verder komt ook de steun van de FBI aan de GOON’s door het leveren van wapens aan het licht. Het personage Jimmy Looks Twice is gebaseerd op de Indiaanse activist Leonard Peltier, die in deze tijd ten onrechte werd beschuldigd van de moord op twee FBI-agenten. Het is vreemd als je je bedenkt dat deze dingen niets anders dan de keiharde realiteit zijn geweest. Het maakt tegelijk een soort schuldgevoel los, een schuldgevoel richting de oorspronkelijke bewoners van Amerika. Niet voor niets is ‘Thunderheart’ in 1993 tweemaal genomineerd voor een PFS (Political Film Society) Award, waarvan één nominatie in de categorie ‘Mensenrechten’. Een ander belangrijk thema in de film: de innerlijke strijd die Ray Levoi voert. Ray, een FBI-agent van het type snelle jongen, heeft een indrukwekkende staat van dienst opgebouwd. Hij is een kwartbloed Sioux-Indiaan. Die afkomst heeft hij echter samen met zijn vader, die zich voor zijn ogen de dood in heeft gedronken, begraven. Juist vanwege zijn afkomst wordt hij gekozen voor het oplossen van een aantal moorden in het indianenreservaat. Zijn Sioux-achtergrond zou het contact met de Indianen makkelijker moeten maken, maar niets is minder waar. Ray neemt, uit schaamte, een superieure en arrogante houding aan ten opzicht van de Indianen.

Al kauwgom kauwend en zijn ogen bedekt onder een dikke Ray-Ban, baant hij zich een weg door het onderzoek. Het contact met de Indianen verloopt stroef, maar het zijn diezelfde Indianen die Ray doen twijfelen aan zijn mening over zijn afkomst. Is het wel zijn afkomst waar hij zich tegen moet afzetten? De innerlijke strijd is mooi, mede door prima acteerwerk van Val Kilmer, die de rol van Ray Levoi uitstekend neerzet. Grappig detail: Kilmer is zelf een kwartbloed Cherokee. Verder zetten ook Sam Shepard als Frank Coutelle en Graham Greene als Walter Crow Horse hun rollen goed neer. Het meest opvallend is misschien nog wel de acteerprestatie van Ted Thin Elk, die op 72-jarige leeftijd als Grandpa Reaches debuteert in de filmindustrie en dat met verve doet. Het is onder meer diezelfde Ted Thin Elk, die ‘Thunderheart’ maakt tot de film die het is: een film met een licht mystieke, drukkende sfeer. Het is moeilijk om één zaak op te noemen die deze sfeer veroorzaakt, maar Ted Thin Elk heeft er in ieder geval een aandeel in. Daarnaast is het een combinatie van de setting, de muziek en de verhaalsituaties zoals flashbacks, dromen en visioenen. Vooral de muziek van de hand van tweevoudig Oscarwinnaar James Horner (‘Titanic’) draagt veel bij aan die mystieke sfeer. Verder is het de samenleving der Indianen die voor ons toch iets mysterieus blijft hebben, omdat we over het algemeen niet of nauwelijks bekend zijn met deze cultuur. Samengevat is de sfeer er één die ons nog wel een tijdje bij zal blijven.

‘Thunderheart’ is ten onrechte een vergeten film. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen: het uitbuiten en het onrecht aandoen van een bevolkingsgroep. De film bezit alle facetten die een goede thriller nodig heeft. De spannende, intelligente plot en de vaart die de film heeft zorgen ervoor dat je tot aan de climax geboeid blijft. Daarbij is het ook de sfeer die daaraan meewerkt en die je de film nog lang zal doen heugen. ‘Thunderheart’ is de moeite van het kijken absoluut waard; wel meerdere malen ook…

Arian Schouten

Waardering: 4

Bioscooprelease: 19 november 1992