Undiscovered Brazil – Brazil – A Natural History (2011)

Regie: Paul Reddish | 250 minuten | documentaire

Brazilië is in veel opzichten een land van extremen. Dat geldt bijvoorbeeld in sociaaleconomisch opzicht voor de enorme kloof tussen arm en rijk die zo kenmerkend is voor het grootste land van Zuid-Amerika, maar zeker ook voor de landschappelijke diversiteit. Weelderige regenwouden, uitgestrekte graslanden, soortenrijke wetlands en ongerepte kusten, het zijn allemaal zeer diverse ecosystemen die je kunt vinden op Braziliaans grondgebied en leefgebieden die onderdak bieden aan een enorme variëteit aan bijzondere dier- en plantensoorten.

‘Undiscovered Brazil’, ook bekend onder de originele titel ‘Wildes Brasilien’, is een fraaie poging van de in documentaires gespecialiseerde Oostenrijkse filmmaatschappij Terra Mater Factual Studios om in een vijfdelige reeks de natuurpracht van Brazilië voor het voetlicht te brengen. In de eerste aflevering komt het Atlantisch Regenwoud (Mata Atlântica) aan bod, een enorm soortenrijk woud dat helaas in het dichtstbevolkte deel van Brazilië ligt en in de loop der tijd al voor ruim negentig procent tegen de vlakte is gewerkt. Ondanks dat het grootste deel van het Atlantisch Regenwoud inmiddels dus is verdwenen, is het resterende deel nog altijd enorm rijk aan planten en dieren. In ‘Undiscovered Brazil’ ontmoeten we enkele zeer bijzondere bewoners van het gebied zoals de muriqui (een zeldzame en grotendeels aan boomtoppen gebonden apensoort) en de roetgierzwaluw. Deze laatste soort is er zelfs in geslaagd om een zeer bijzondere ecologische niche te occuperen, want de pijlsnelle vogels nestelen namelijk achter de imposante watergordijnen van de machtige Watervallen van de Iguaçu. In de resterende vier afleveringen maken we verder onder meer kennis met de jaguars, kaaimannen, reuzenotters, capibara’s en rijke vogelwereld van de Pantanal, de door buitenissige dieren als reuzenmiereneters, manenwolven, termieten en gordeldieren gedomineerde grasvlakten van zuidelijk Brazilië, de overstroomde wouden van de Amazone en de onder meer door gracieuze waterbewoners als de bultrugwalvis en spinnerdolfijn bezochte kustwateren van Brazilië.

Het mooie aan ‘Undiscovered Brazil’ is dat er niet alleen ruimte wordt ingeruimd voor de traditionele iconen van de Braziliaanse wildernis, maar dat ook de nodige minder bekende of minder geliefde, vaak lastig te filmen dieren ruimschoots aan bod komen. De documentairereeks zoomt bijvoorbeeld uitgebreid in op het jachtgedrag van de even prachtige als giftige gouden lanspuntslangen op het eiland Queimada Grande en maakt de kijker deelgenoot van de aparte broedgewoonten van zeevogels zoals de Amerikaanse fregatvogel en de bruine gent. Ook drama’s op microniveau, zoals krabben die in een kleine en ondiepe getijdenpoel ten prooi vallen aan een octopus en een murene, ontbreken niet in het kleurrijke en rijkgeschakeerde natuurpalet dat ‘Undiscovered Brazil’ ons voorschotelt. De wonderlijke dierenwereld van Brazilië wordt in de reeks buitengewoon fraai in beeld gebracht, terwijl de beelden ook worden geduid door veel informatie te verschaffen over de soorten die aan het oog van de kijker voorbijtrekken. Sowieso is informatievoorziening een belangrijk onderdeel van de natuurfilmtraditie in het Duitse taalgebied: er trekt meestal niet alleen een stoet exotische diersoorten voorbij, maar wat je ziet wordt ook in een context geplaatst, zodat je ook een compact overzichtje krijgt van de biologie en ecologie van een soort.

Ondanks dat de markt voor natuurfilms behoorlijk competitief en vol is, weet ‘Undiscovered Brazil’ zich door het informatieve karakter, de vaak fraaie beelden van bijzondere soorten en het goede researchwerk toch te onderscheiden van veel andere producties. Zonder meer een reeks die je als rechtgeaarde natuurliefhebber in je filmcollectie moet hebben.

Frank Heinen

‘Undiscovered Brazil’ verschijnt donderdag 26 juni 2014 op DVD en blu-ray.