Une nuit terrible-A Terrible Night (1896)
Regie: Georges Méliès | 1 minuut | horror, komedie, korte film | Acteurs: Georges Méliès
‘Une nuit terrible´, ook bekend als ‘A Terrible Night’ van filmpionier George Méliès heeft een nogal korte speelduur van welgeteld 1 minuut. Vrij kort wellicht, maar niet zo vreemd als je bedenkt dat deze film uit 1896 stamt, een jaartal uit de beginjaren van de film. Een tijd waarin het toenmalige filmpubliek logischerwijze nog niet veel gewend was en het voor de filmmakers net zo interessant was om films te maken en uit te brengen als de reacties van het publiek te testen.
Het verhaal zelf heeft, zeker naar hedendaagse maatstaven, niet al teveel om het lijf. Een man ligt in bed, blaast een kaars uit en ziet vervolgens een groot uitgevallen kever over de dekens kruipen en over de muur naar omhoog klimmen. Hoe simpel ook, het is wel iets dat toentertijd boeiend genoeg was om naar te kijken. Evenals dit inmiddels voor de hedendaagse kijker het geval is wanneer de man in kwestie, vormgegeven voor Méliès zelf, zijn hele lichaam in de strijd gooit. En met een ‘toevallig’ naast zijn bed staande bezem staat te meppen, te stampen en te springen op de kever. De kever is dusdanig groot uitgevallen dat het qua geloofwaardigheid wel iets te wensen overlaat, maar wel des te meer aanspreekt. En het maakt de beelden waarin de man de kever probeert te verdelgen erg amusant. De agressie, irritatie en frustratie die de man uitstraalt zijn herkenbaar: een bewijs dat menselijke emotionele trekjes die in de strijd tegen het ongenode nachtrust verstorend ongedierte blijkbaar van alle tijden zijn. Overigens spelen de meest expressieve gezichtsuitdrukkingen die veel in stomme films aanwezig zijn hier geen rol. De man in kwestie staat niet al te dicht voor de camera en richt zich daar ook niet in het bijzonder op. Het is lichaamstaal dat de klok slaat en door alle overduidelijke en identificerende herkenbaarheid ook overtuigend genoeg overkomt.
Ook kenmerkend aan films uit dit tijdperk zijn de krasjes, vlekjes, lichte mistigheid en de niet al te scherpe contouren van de man, de kever en de voorwerpen op de beelden. Er wordt niet afgeweken vanuit het eenmaal ingenomen camerastandpunt, maar dat zal de gemiddelde filmliefhebber en filmhistoricus worst wezen bij het aanschouwen bij een productie uit dergelijk vroeg jaartal. Verder zijn er begrijpelijkerwijs niet al te veel speciale effecten in deze film, behalve dan bij de vormgeving van de kever waarvan de poten afzonderlijk lijken te bewegen. Dit zal, ondanks het in de regel toch vrij geringe gevaar dat er van een kever uitgaat, toch wellicht wat rillinkjes oproepen. Tot hartverwarmende vreugde van de horrorfan en de horrorhistorici kan deze (eerste?) ‘giant bug’ productie wellicht ook tot een van de eerste horror- of horrorgeoriënteerde films gerekend worden. Maar uiteindelijk is het wel duidelijk dat het brengen van humor en vermaak voorop staan in Méliès film. Verplichte en amusante kost dus voor de filmhistorici, liefhebbers van komedies en stomme films.
Frans Buitendijk