Unfriended – Cybernatural (2014)

Regie: Levan Gabriadze | 82 minuten | horror, thriller | Acteurs: Heather Sossaman, Matthew Bohrer, Courtney Halverson, Shelley Hennig, Moses Storm, Will Peltz, Renee Olstead, Jacob Wysocki, Mikey River, Cal Barnes, Christa Hartsock

Er zijn nog verrassend weinig spannende films gemaakt waarin een centrale rol is weggelegd voor social media, online identiteiten en het verliezen van privacy. Dit soort thematiek smeekt natuurlijk om een ijzingwekkende thriller- of horrorbehandeling. Er was wel de film ‘Panic Button’ in 2011, over hoe de anonimiteit van internet en wijdverspreide communicatiemiddelen het makkelijk maken om persoonlijke informatie en kwetsende boodschappen achteloos met de hele wereld te delen. En hoe al gauw ongeveer je hele persoonlijke leven online te vinden en misbruiken is. Het leverde een redelijk spannende film met boodschap op, maar de vorm was nog conventioneel. Dit geldt niet voor ‘Unfriended’, een kleine horrorfilm met grotendeels hetzelfde thema, maar met een belangrijk onderscheid: de hele film bestaat feitelijk uit één take, van het computerscherm van het hoofdpersonage.

Het klinkt misschien oersaai om de hele film lang naar de desktop van een van de personages te moeten kijken, maar dat valt reuze mee. Het lijkt een onmogelijke uitdaging om dit spannend te houden, maar doordat er continu wat anders gebeurt en een veelheid aan filmpjes, foto’s, tekst- en geluidsfragmenten worden ingezet, blijft het interessant. Bovendien komt het de spanning en het identificatieproces ten goede, aangezien je enerzijds continu hetzelfde ziet als het hoofdpersonage en je anderzijds, net als haar, het gevoel krijgt niet te kunnen ontsnappen (door een programma of de computer af te sluiten) en de oplossing op een digitale manier moet zien te vinden. Samen met de ‘vrienden’ in de filmlange chatsessie wel te verstaan. Dat maakt het natuurlijk ook boeiend: dat er bijna de hele tijd gelijktijdig vijf (en soms meer) personen te volgen zijn. Niet dat ze steeds iets interessants doen, maar je moet als toeschouwer wel vaak de keuze maken naar wie je kijkt.

In ‘Unfriended’ krijgen Blaire (Shelley Hennig) en haar vrienden de schrik van hun leven wanneer tijdens hun dagelijkse Skype-sessie bezoek krijgen van een verstekeling die zich in hun conference call mengt, en onmogelijk te verwijderen of te negeren blijkt. Via verschillende chatprogramma’s presenteert de onbekende zich (middels tekst) aan Blaire als de geest van een ex-klasgenoot (Laura, gespeeld door Heather Sossaman) die zelfmoord pleegde na een beschamende video en zeer kwetsende reacties hierop (waarin ze hier zelf toe werd opgeroepen). Of het nu echt een geest is of niet, de digitale verschijning is niet te ‘unfrienden’, verwijderen uit de conversatie of anderszins tegen te houden. En wanneer er heel toevallig vreemde ongelukken en zogenaamde zelfmoordacties plaatsvinden bij mensen die hij schuldig acht aan (cyber)pesten of een anderszins slechte moraal, wordt het toch echt een verschijning om serieus te nemen en (doodsbang van te worden).

Een geest die in onze moderne technologie huishoudt of hier gebruik van maakt, doet denken aan een film als ‘Ringu’ waarin het kijken van een vervloekte videoband een doodvonnis kon betekenen. Ook diezelfde schijnbare onmogelijkheid eraan te ontsnappen (met één uitzondering) en de reddeloosheid en pure paniek die deze wetenschap met zich meebrengt, komt in ‘Unfriended’ terug. Toch houden de overeenkomsten daar wel op, want de laatste film is qua horror toch een stuk minder effectief. Waar ‘Ringu’ een mokerslag uitdeelde – en ondergetekende zelfs even deed twijfelen of hij de vervloekte video zou bekijken, die als extra feature op de dvd stond – is ‘Unfriended’ misschien even verrassend of unheimisch, maar het zorgt er echt niet voor dat je spontaan rillingen krijgt als je weer een Skype-sessie begint. Maar als je er maar even door na gaat denken over het mogelijke effect van een onaardige, ondoordachte reactie online, en besluit toch maar iets beschaafders, minder kwetsend te plaatsen, dan is de film natuurlijk in maatschappelijk opzicht wel geslaagd.

Wat betreft deze terughoudende of meer inlevende reacties online: hier wordt verrassend subtiel aandacht aan besteed in de film. Enerzijds in Blaire’s conversatie met de vermeende geest van Laura, die ze niet tegen zich in het harnas wil jagen. Zo zie je Blaire verschillende soorten reacties typen, waar ze vervolgens even over nadenkt alvorens ze weer te verwijderen ten faveure van een veiliger, minder kwetsende respons. Hier is het voornamelijk eigenbelang kun je zeggen, maar het zet wel te denken over hoe snel veel mensen doorgaans reageren en dat het loont om eerst even goed na te denken hoe een en ander overkomt aan de ‘andere kant’. Later, wanneer haar vriendje (online uiteraard) vraagt naar haar band met Laura en haar moeilijke jeugd waar Blaire hem op wijst, wil ze iets pijnlijks in redelijk wat detail onthullen, maar kiest dan, na verschillende versies, voor een redelijke algemene reactie, die misschien niet volledige duidelijkheid schept maar wel Laura’s privacy respecteert.

Al met al doet ‘Unfriended’ best een hoop goed. Het volledig volgen van één persoon die alleen maar op haar computer bezig is, wordt boeiend gehouden door veel te switchen tussen videoconversaties, online achtergrondinformatie, tekstuele chatsessies, muzikale intermezzo’s via muziekapps enzovoort en het feit dat je hier niet van wegkomt door de schijnbare krachten van de plotselinge verschijning, maakt het ook nog eens claustrofobisch. Daarbij werken technische haperingen juist extra spanning verhogend, zoals wanneer tijdens cruciale moord- of bedreigende scènes even het beeld wegvalt of in een brij van pixels verandert, of wanneer je niet goed kunt beoordelen of iets nu een glitch is of het resultaat van de moordenaar of bovennatuurlijke kracht (zoals bij het videobeeld van een onbeweeglijke, niet pratende persoon in een kamer).

Het verloop van de plot is helaas weinig verrassend, en de onderlinge conversaties zijn niet altijd boeiend en de personages meestal ronduit onsympathiek. We komen uiteindelijk ook betrekkelijk weinig te weten over de vrienden in de conversatie en de onfortuinlijke Laura. Toch is Shelley Hennig tenminste een effectief hoofdpersonage en kan de kijker zich lange tijd met haar identificeren. Ook wil je weten hoe alles uiteindelijk nu echt in elkaar steekt, en wie nu precies waaraan schuldig is. ‘Unfriended’ is een film waar je best nog even over door blijft denken en alleen al door zijn vorm uniek is. Nog een film in deze mal (een vervolg of, misschien beter, een geheel nieuwe film) is dan ook zeker geen verkeerd idee.

Bart Rietvink

Waardering: 3

Bioscooprelease: 4 juni 2015
DVD- en blu-ray-release: 14 oktober 2015