Valkyrie (2009)

Regie: Bryan Singer | 121 minuten | drama, thriller, oorlog, geschiedenis | Acteurs: Tom Cruise, Manfred-Anton Algrang, David Bamber, Matthias Freihof, Stephen Fry, Andy Gatjen, Christopher Karl Hemeyer, Carice van Houten, Eddie Izzard, Justus Kammerer, Thomas Kretschmann, Bill Nighy, Florian Panzner, Halina Reijn, Matthias Schweighöfer, Terence Stamp, Tom Wilkinson, Kenneth Branagh, Kevin McNally, David Schofield, Jamie Parker, Christian Berkel, Werner Daehn, Gerhard Haase-Hindenberg, Philipp von Schulthess, Karl-Alexander Seidel, Timo Huber

Tunesië, 1943. Claus Von Stauffenberg (Tom Cruise), een hoge officier in het Duitse leger, vecht aan het front in Afrika waar hij bijna openlijk subversief probeert het verlies aan manschappen zoveel mogelijk te beperken, zo cynisch is hij geworden door de barbaarsheid van het Hitler regime. Met lede ogen heeft hij als lid van de adel moeten toezien hoe het land van dichters en denkers teloor is gegaan door de onbeschaafde nazi’s. Bij een luchtaanval raakt hij zwaargewond en is nog meer dan tevoren vastbesloten om te proberen om zijn geliefde Duitsland uit de klauwen te rukken van de alleenheerser en zijn trawanten.

Na zijn terugkeer van het front beraamt Von Stauffenberg met een groep hoge officieren een aanslag op het leven van Hitler. Von Stauffenberg vindt de moordaanslag alleen onvoldoende, er moet ook nagedacht worden over het Duitsland na Hitlers dood. Hij gebruikt hiervoor Hitlers eigen ‘Operation Walküre’, een gedetailleerd plan om de reserve legers verspreid over Duitsland in te schakelen bij het uitbreken van onlusten, bijvoorbeeld na bombardementen door de geallieerden. De dood van de Führer is echter een essentiële voorwaarde om hiervoor de medewerking van de belangrijkste kopstukken van de verzetsbeweging te krijgen. Von Stauffenberg is de enige die in de directe nabijheid van Hitler kan komen, maar wat kan een oorlogsinvalide met maar een oog en slechts een hand met daaraan maar drie vingers uitrichten?

De film is gebaseerd op het ware, zeer intrigerende verhaal van Claus Von Stauffenberg en zijn medestanders, maar in plaats van een groots drama is ‘Valkyrie’ vlees noch vis. Voor het grote publiek is de manier waarop Von Stauffenberg en zijn medestanders de aanslag op Hitler voorbereiden te ingewikkeld en langdradig, om maar niet te spreken over de complexe gebeurtenissen daarna. Voor de geschiedenisliefhebbers voegt de film weinig toe aan wat een goede documentaire met ooggetuigen en historisch beeldmateriaal niet zou kunnen behandelen, dus waarom de verspilling van zoveel tijd, geld en moeite? Maar het grootste manco aan de film is, dat hij niet spannend genoeg is. Dat de afloop al bekend is, hoeft hierbij geen obstakel te zijn, als de weg naar dat bekende einde maar meeslepend is. Onderhoudend is ‘Valkyrie’ wel, maar van een onontkoombare spanning is allerminst sprake, integendeel zelfs.

Visueel is de film overdonderend: gedempte kleuren worden fraai afgewisseld met bijvoorbeeld het felle rood van de hakenkruis vlaggen, er zijn schitterende locaties en interieurs, het militair materieel en de auto’s zijn om door een ringetje te halen en ook de kostuums en accessoires zijn een lust voor het oog. De muziek is indringend en dreigend en vergoedt voor een groot deel het gebrek aan spanning, maar kan toch niet verhullen dat er iets wezenlijks ontbreekt. Het is leuk voor Carice van Houten dat ze deze grote productie op haar curriculum vitae kan zetten, maar imponeren doet ze bepaald niet, daarvoor is haar rol veel te plat. Ze is meer een soort achtergrond voor Tom Cruise en, gezien haar grote talent en schoonheid, mag dat gerust verkwisting genoemd worden. Troost is, dat dit ook geldt voor de hele reeks ontzettend goede acteurs die in deze film optreden. Alleen al met de helft daarvan zou je als regisseur een geniale film moeten kunnen maken.

Tom Cruise speelt voor zijn doen keurig ingetogen, maar de obligate, behaagzieke woedeaanval waarmee hij altijd wil aantonen hoe goed hij kan acteren, ontbreekt ook in deze film niet. Lichtelijk gênant om te zien. Als je van mooie plaatjes en dito muziek houdt en tegelijkertijd wat wilt opsteken van een intrigerende episode in de Duitse geschiedenis, moet je ‘Valkyrie’ beslist zien. Als je hoopt op een spannend, psychologisch dwingend drama over mensen die met gevaar voor eigen leven en dat van hun dierbaren een einde willen maken aan een tiranniek bewind op een onwaarschijnlijk dappere manier, kun je je de moeite besparen.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 3

Bioscooprelease: 22 januari 2009