Verborgen gebreken (2004)

Regie: Paula van der Oest | 103 minuten | drama | Acteurs: Henny Orri, Priscilla Knetemann, Eric van der Donk, Monic Hendrickx, Hunter Bussemaker, Bram van den Hooven, Antje van der Oest

Boekverfilmingen zijn populair onder Nederlandse filmmakers, maar het is een moeilijk genre. De diepere gedachten of historische gebeurtenissen achter de hoofdpersonen zijn vaak lastig in film te vertalen. Auteur Renate Dorrestein kreeg in het verleden regelmatig aanbiedingen om een boek van haar te verfilmen, maar keer op keer leidde dat tot niets; de productie bleek te duur en complex, of het scenario was onvoldoende van kwaliteit. Met haar twaalfde boek ‘Verborgen gebreken’ uit 1996 had ze meer succes. Scenarioschrijfster Tamara Bos bleek in staat om er een bruikbaar filmscript van te maken. Aanvankelijk besloeg het script nog negen uur film, maar door allerlei verhaallijnen te schrappen is het tot een normale speelfilmduur teruggebracht.

‘Verborgen gebreken’ is een boeiende film geworden die loopt als een trein en waarbij het persoonlijk drama fraai wordt afgewisseld met beelden van het Schotse kustlandschap. Het Schotse klimaat vertolkt wat zich parallel daaraan in de menselijke omgang afspeelt. Grauwe luchten die niets anders dan noodweer voorspellen, maar waarin soms een felle streep zon het geheel in een lieflijk licht zet. Zo stapelen de gebeurtenissen zich ook op als donkere wolken die lang van tevoren aankondigen dat dit niet goed kan aflopen. Korte doorbraken van liefde tussen mensen worden overschaduwd door verraad, misbruik, hypocrisie en kleingeestigheid van familie of buren. In die zin is het eigenlijk een ‘nare’ film.

De oude dame Agnes Stam (gespeeld door Hennie Orrie) die zich probeert te ontfermen over twee weggelopen kinderen, is de onmiskenbare centrale figuur. Terwijl zij omzichtig toenadering weet te vinden tot de zwaar getroebleerde kinderen met hun vreselijke geheimen, wordt zij zelf ook steeds meer slachtoffer van de situatie en haar eigen familiegeheimen. Uit alle macht probeert zij de situatie op te lossen maar de zaak gaat van kwaad tot erger. Het spel van actrice Hennie Orrie is briljant, naturel en meeslepend; zeldzaam van kwaliteit in de Nederlandse film. Deze toneelactrice, die in 1986 al bekroond werd met de Theo d’Or, draagt dan ook de film. Het spel van de andere spelers, zeker van de kinderen, komt nogal bleekjes en geforceerd over. Kinderen kunnen over het algemeen niet echt acteren en ook hier doet het spel af en toe afbreuk aan het verhaal; onnatuurlijke pauzes in dialogen, gemaakte emoties, vreemd taalgebruik. Misschien heeft dat ook te maken met het script waarin de psychologie van het meisje Chris bijna onnavolgbaar ‘borderline’ en vroeg volwassen is gemaakt. De figuur van Chris wekt daardoor soms meer ergernis op dan medeleven.

‘Verborgen gebreken’ weet vakkundig de spanning erin te houden omtrent de vraag van de familiegeheimen, een vraag die als onderstroom voortdurend terugkomt. Antwoorden daarop worden subtiel gesuggereerd zonder ze echt bloot te geven. De relatie tussen Agnes en haar lievelingsbroer blijft in het verborgene en ook de incestueuze verhouding in het gezin met de twee weggelopen kinderen blijft goeddeels bedekt. Maar beide “Verborgen Gebreken” bepalen wel het noodlot van de kinderen en de oude dame. Het is diep roerend hoe de oude dame uiteindelijk dat noodlot weet om te buigen en het heldhaftig op haar schouders neemt.

Endre Timar

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 28 oktober 2004