Viridiana (1961)

Regie: Luis Buñuel | 91 minuten | drama, komedie | Acteurs: Silvia Pinal, Francisco Rabal, Fernando Rey, José Calvo, Margarita Lozano, José Manuel Martín, Victoria Zinny, Luis Heredia, Joaquín Roa, Lola Gaos, María Isbert, Teresa Rabal

Deze film uit 1961 van Luis Buñuel was een van de eerste films die de van oorsprong Spaanse regisseur weer in zijn vaderland kon opnemen. Erg lang lukte deze terugkeer niet, aangezien ‘Viridiana’ door de fascistische regering onmiddellijk werd verboden. Net als in ander Buñuelfilms wordt de heilige status van de hoofdpersoon zowel getoond in een licht van bewonderenswaardigheid, maar tegelijkertijd met ironie tegemoet getreden. Waar Viridiana (wiens naam staat voor puurheid en heiligheid) met haar uiterst vrome bedoelingen haar nobele levensstijl aan anderen probeert op te leggen, wordt ook pijnlijk duidelijk dat de objecten van haar nobele project met al deze goedheid weinig goeds weten te beginnen.

De jonge Viridiana bezoekt na aandringen van de moeder-overste uit haar klooster, haar enige nog levende familielid: een oom waar Viridiana weinig mee op heeft. Ze is weinig ontvankelijk voor zijn toenaderingen en wil het liefst terug naar het klooster, iets wat oom Don Jaime uit alle macht probeert te voorkomen. In zijn wanhoop probeert hij zijn nichtje te drogeren en zelfs aan te randen, maar hij weet zichzelf op het laatste moment nog te beheersen. Onmiddellijk daarna hangt Don Jaime zichzelf uit schuldgevoel op, en laat zijn landhuis na aan Viridiana. Zij, op haar beurt, voelt zich schuldig over zijn dood en durft niet meer terug naar het klooster. Ze besluit daarop haar goedheid in te zetten door alle bedelaars en kreupelen uit de buurt op te nemen in het huis, wat het uiterste van haar devootheid blijkt te eisen.

De boodschap lijkt niet veel goeds voor de katholieke wereld te betekenen: de arme Viridiana moet haar verlies erkennen en ondanks haar uiterste inspanningen een puur een nobel leven te leiden, toegeven aan een zondig leven. Als ze uiteindelijk, met haar haren los, bij de bastaardzoon van haar oom, Jorge, aanklopt, en aanschuift voor een potje kaarten, is duidelijk welke ‘kant’ gewonnen heeft.

De film werd in het Spanje van Franco gezien als je reinste blasfemie en aanvankelijk verbannen. Toch lukte het regisseur Luis Buñuel zijn film uit te brengen en het filmfestival van Cannes in 1961 te bereiken. De film won er zelfs de Gouden Palm, en heeft vandaag de dag nog steeds een enorme urgentie over zich. Menig hedendaagse regisseur zou jaloers zijn op de gedenkwaardige scène waarin de groep bedelaars het huis van Viridiana binnendringen en een enorme ravage aanrichten, met als hoogtepunt een ‘groepsfoto’ verwijzend naar het Laatste Avondmaal, uitmondend in niet veel minder dan een orgie, en dit alles op de dwingende ‘Hallelujah’klanken uit Händels ‘Messiah’.

Ruby Sanders