Vlees (2010)

Regie: Victor Nieuwenhuijs, Maartje Seyferth | 85 minuten | drama | Acteurs: Titus Muizelaar, Nellie Benner, Kitty Courbois, Hugo Metsers, Wilma Bakker, Gurkan Gucuksenturk, Elvira Out, Frans Bakker, Jasper van Beusekom, Ali Sultan, Eric van Wijk, Guido Paulsen, Taco Schenkhuizen

Het is te hopen dat de overheid niet al teveel op cultuur gaat korten, want er loopt heel wat artistiek talent rond in Nederland, dat juist aangemoedigd en gesteund moet worden, en in elk opzicht de kans moet krijgen zichzelf te ontwikkelen. Dit geldt onder meer voor de filmmakers Maartje Seyferth en Victor Nieuwenhuis, die inmiddels reeds vier films geproduceerd hebben en met hun werk in ieder geval laten zien een interessante, kunstzinnige blik te hebben. Dat de films dan niet altijd op elk vlak iets waardevols weten te communiceren is te betreuren, maar dit doet niets af aan de sterke punten en algehele potentie ervan. Een voorbeeld hiervan is de jongste film van dit creatieve duo, genaamd ‘Vlees’, een film met voor Seyferth en Nieuwenhuis bekende thema’s en aandachtspunten – zoals lust en seksualiteit, en angst en geweld – die op visueel vlak regelmatig imponeert en in zijn symboliek op zijn minst tot nadenken stemt. Tegelijkertijd is de film in het vertellen van zijn verhaal en het schetsen van de personages minder effectief en wordt er op gezette momenten te zelfbewust met de vorm en esthetiek omgegaan, waardoor de kijker nooit echt onderdeel van de filmwereld wordt en teveel op een afstand blijft.

Hoewel de onderwerpen seksualiteit en geweld constante factoren in het werk van Seyferth en Nieuwenhuis lijken te zijn, kiezen ze stilistisch gezien steeds voor een nieuwe benadering, duidelijk gretig in hun cinematografische ontdekkingstocht; of zoektocht naar de perfecte vorm. Er lijken ook steeds andere invloeden door de films heen te schemeren. Hun vorige film, ‘Crepuscule’, bediend van prachtige zwart-wit fotografie en met een mooie jonge vrouw (Nellie Benner) (en haar pistool) in de hoofdrol, deed erg denken aan de Nouvelle Vague-periode en een filmmaker als Jean-Luc Godard. ‘Vlees’, echter, geschoten in een doorgaans sober kleurenpalet, roept meer associaties op met het werk van David Lynch of Gaspar Noé vanwege de thema’s seksualiteit en geweld en de naargeestige sfeer die hier continu omheen hangt, de puur symbolische momenten in de film, en de desoriënterende structuur van de film.

Maar net als in ‘Crepuscule’ ligt de nadruk teveel op de beelden zelf en te weinig op het verhaal en de personages. Natuurlijk hoeft er niet per se een (coherent) verhaal verteld te worden in een film en hoeven de personages ook niet echt (op traditionele wijze) vorm te krijgen. Het kan immers een keuze zijn om de film vooral thematisch en symbolisch te laten zijn en de personages te reduceren tot archetypen en dragers of instrumenten van die thema’s. Die keuze lijkt in ‘Vlees’echter niet, of maar half, gemaakt te worden. Enerzijds gaat het heel erg om het visuele en het symbolische – en, welja, het erotische -, met interessante camerastandpunten (zoals de slager en Roxy pal van boven gefilmd terwijl ze achter de toonbank langs elkaar heen bewegen; of terwijl ze even later seks hebben onder de douche), mooie composities en lijnenspel (de rechercheur die langs een flatgebouw loopt, waar zijn vrouw in dezelfde richting met hem meeloopt, vanaf de galerij drie verdiepingen hoger), verstilde of shockerende momenten tussen de onverschillige rechercheur en zijn wanhopige vriendin, of het ineens verschijnen van levende koeien en schapen in de koelcel.. Anderzijds willen de makers echter ook een traditioneel verhaal vertellen over een moord, een onderzoek, en een bizarre ontknoping of onthulling. Een verhaal dat nauwelijks boeit, omdat de personages zelf veelal lege hulzen zijn of weinig sympathie opwekken, en de dialoog banaal overkomt en niet altijd even overtuigend geacteerd wordt. Je zou de filmmakers er zelfs van kunnen verdenken dat dit allemaal bewust zo knullig en triviaal moet overkomen, om aan te tonen dat taal in deze “wereld” overbodig is geworden. Zelfs al zouden de taal en het verhaal als een soort knipoog bedoeld zijn naar de kijker die zo lijkt te hunkeren naar een traditionele vertelling, dan nog zijn de visuele en symbolische aspecten niet indrukwekkend of diepgaand genoeg om het punt te maken dat dit genoeg zou moeten zijn. Er moet natuurlijk meer zitten achter de voor de hand liggende associatie met de stukken vlees in de slagerij en het vrouwenlichaam of de omgang met seksualiteit van de mens.

Misschien willen de makers ook nog zeggen dat mensen als beesten zijn, maar is dit genoeg? En het husselen met de tijdslijn en vermengen van werkelijkheid en fantasie, is dat genoeg? Het had ook al gescheeld als er wat minder vaak de aandacht op het camerawerk was gevestigd. Want, het is best geinig om in de weerspiegeling van de bril van de rechercheur zijn jongere collega aan het bureau te zien zitten, maar om dit shot nu een halve minuut aan te houden, gaat wat ver. Zo bijzonder of origineel is het nu ook weer niet. De shots zijn soms wat te zelfbewust, wat dan ten koste gaat van de authenticiteit. Uiteindelijk is er veel om te bewonderen in ‘Vlees’ maar is er ook genoeg dat frustreert. Als Seyferth en Nieuwenhuis een duidelijke keuze zouden maken in de zaken die ze willen belichten – en deze de aandacht zouden geven die ze verdienen – zou dit een bijzondere, en bijzonder geslaagde film kunnen opleveren. ‘Vlees’ is nu nog slechts een interessante poging hiertoe.

Bart Rietvink

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 4 november 2010