Voices of Bam (2005)

Regie: Aliona van der Horst, Maasja Ooms | 90 minuten | documentaire

Na de aardbeving bestaat de stad Bam (Iran) alleen nog maar uit ruines. Slechts de muren van de sterkere huizen staan overeind, de rest is vrijwel geheel verwoest. De film begint met een overzicht van de enorme schaal van vernietiging. Vaak staan uitsluitend de bomen nog overeind. De enorme verwoestingen worden zichtbaar door de afwisseling met oude filmopnamen van voor de beving.

Na deze indringende inzichtelijke inleiding gaat ‘Voices of Bam’ over in een veel kleinschaliger en bijna intieme benadering van de bewoners die moeten doorleven na de ramp. Hoe moet je verder als je je echtgenoot en kinderen hebt verloren of anderen die je zeer dierbaar zijn? Hoe kun je weer verder leven in een verder verwoeste stad?

Dit is in de opzet van deze film mooi uitgewerkt door uitdrukkelijk te kiezen voor registratie van de zieleroerselen en de dagelijkse activiteiten van de overlevenden. En prima vondst is dat de normaal altijd aanwezige voiceover geheel achterwege is gebleven. Een begeleidende stem van een commentator ontbreekt en het zijn de bewoners zelf die spreken met hun overleden dierbaren en met de andere overlevenden.

De camera zwenkt in laag tempo door de stad, registreert activiteiten en legt gesprekken vast. Daarbij komen aan de hand van gesprekken met oude fotos in de hand bijzondere monologen naar boven. Een weduwe die aan haar overleden echtgenoot vertelt dat zij benaderd is door een man die met haar wil trouwen, het leven in Iran is voor een alleenstaande vrouw verre van eenvoudig. De overleden echtgenoot is voelbaar aanwezig bij deze mijmeringen.

Andere juweeltjes zijn bijvoorbeeld kinderen die – ook na het verlies van hun ouders verder moeten leven. In die scènes voetballen zij bijna op de graven terwijl vlak daarnaast nog indringend bij de grafzerken wordt gerouwd. In andere scènes wordt de nieuwe tv geïnstalleerd in de neergezette tijdelijke cabins en vragen kinderen of vader in de hemel ook tv kan kijken.

‘Voices of Bam’ laat ons ook met terughoudendheid zien hoe groot de beperkingen zijn in de dagelijkse man-vrouw verhoudingen. Heimelijke geliefden van voor de ramp konden niet naar elkaar op zoek gaan direct na de beving, de familie mocht onder geen enkel beding van hun geheime vriendschap weten: de repercussies zouden (zelfs dan nog) groot zijn.. Op dit moment ontstaat weer een indringend inkijkje in de nu eenmaal andere maatschappelijke verhoudingen.

De maaksters van de film lieten zich inspireren door foto’s die in de puinhopen van Bam werden gevonden door Parisa Damindam, een Iranese fotografe. Dit was voor hen de aanleiding voor de film. Deze inspiratie leidde tot een ontroerende documentaire. Qua filmstijl is terecht niet gekozen voor de nadrukkelijk grote gebaren, maar juist de subtiele benadering van de overlevenden en hun dialogen met de doden en de overlevenden. De overlevingskracht van de achterblijvers komt nadrukkelijk in beeld. ‘Voices of Bam’ heeft een grote zeggingskracht.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 23 maart 2006