Walpurgis Night-Valborgsmässoafton (1935)

Regie: Gustaf Edgren | 75 minuten | drama | Acteurs: Lars Hanson, Karin Kavli, Victor Sjöström, Ingrid Bergman, Erik ‘Bullen’ Berglund, Sture Lagerwall, Marie-Louise Sorbon, Georg Rydeberg, Georg Blickingberg, Richard Lund, Linnéa Hillberg, Stig Järrel, Gabriel Alw, Greta Berthels, Allan Bohlin, Carl Deurell, Pecka Hagman, Harry Hednoff, Folke Helleberg, Anders Henrikson, Torsten Hillberg, Ivar Kåge, Hjalmar Peters, Carl Ström, Aino Taube, Åke Uppström, Olof Widgren, Carl-Gunnar Wingård, Torsten Winge

Ingrid Bergman beleefde in 1935 een goed jaar. Nadat ze met haar jeugdidool Gösta Ekman had gewerkt in ‘Swedenhielms’ kon het voor haar al niet meer stuk en mede dankzij Edvin Adolphson kwam haar carrière in een stroomversnelling. In dat jaar zouden er maar liefst vier films met Bergman uitkomen. In ‘Walpurgis Night’ (ook bekend onder de originele Zweedse titel ‘Valborgsmässoafton’) schitterde ze naast Lars Hanson en Victor Sjöström, twee andere grootheden uit die tijd. Mensen van wie ze bovendien veel kon leren. Een van de dingen die ze het eerste oppakte was een groeiend vertrouwen in eigen kunnen. Dat ondervond veterane Karin Swanström, die tevens dienst deed als casting agent van de filmstudio, aan den lijve toen zij de jonge Bergman, die op weg was naar de opnamen voor ‘Walpurgis Night’, kritiek gaf op de keuze van haar hoed.”,Here I make the decisions. We shall have another hat,” blafte Swanström. “And I am the one who is playing the part, which gives me the right to have an opinion,” was Bergmans moedige repliek. Met trots vervolgde ze haar weg naar de opnameset, Swanström verbouwereerd achterlatend.

In ‘Walpurgis Night’ (1935) speelt Ingrid Bergman de rol van Lena Bergström, de dochter van een invloedrijke uitgever van nieuwsbladen (Victor Bergström), die er een wat traditionele moraal op nahoudt. Hoewel hij al enige tijd weduwnaar is, gelooft hij nog altijd in romantiek, vooral rond Walpurgis Night – de nacht waarin de Zweden het begin van de lente vieren. Hij verklaart de daling van het geboortecijfer in zijn land dan ook aan een gebrek aan liefde. Zijn dochter Lena heeft nog geen relatie, maar is wel tot over haar oren verliefd. Op haar getrouwde baas Johan Borg (Lars Hanson). Ook hij ontwikkelt warme gevoelens voor haar, zeker nu zijn vrouw Clary (Karin Kavli) heeft verklaard geen zin te hebben in kinderen opdat ze haar hedonistische levensstijl niet zomaar wil opgeven. Wat Johan niet weet is dat Clary wel zwanger was, maar haar kind heeft laten weghalen door de dubieuze ‘arts’ Dokter Smith (Richard Lund). De krant van Bergström zit de illegale abortuskliniek op de hielen. Een van Smiths handlangers (Georg Rydeberg) wordt erop uitgestuurd om haar te chanteren. Juist op het moment dat ze alles aan Johan wil opbiechten, duikt deze Roger op en in een reflex schiet Clary hem dood. Om zijn vrouw vrij te waren van alle blaam – en als laatste dienst aan zijn ex – neemt Johan de schuld op zich. Tot groot verdriet van Lena vlucht hij weg voor de politie en de pers, maar ook weg van haar, zijn grote liefde.

Regisseur Gustaf Edgren was samen met Oscar Rydqvist verantwoordelijk voor het script, dat voor die tijd bijzonder een bijzonder gewaagd thema aansnijdt, namelijk abortus. Het is jammer dat aan dat thema niet een passende invulling wordt gegeven. De strekking van het verhaal is namelijk behoorlijk ouderwets: het huwelijk is heilig en wie ervoor kiest geen kinderen te nemen wordt daar vroeg of laat voor gestraft. Anders gezegd: een controversieel thema als abortus wordt aangesneden maar krijgt een negatieve uitwerking. In het Zweden van de jaren dertig durfde men het blijkbaar toch niet aan om met een vooruitstrevend standpunt te komen. Wat wel pleit voor de film is dat het bestaan van abortus – en de mogelijkheid voor vrije keuze voor vrouwen – in ieder geval erkend wordt. Maar de mening die Edgren erover heeft is duidelijk. ‘Walpurgis Night’ laat zich vooral gelden als een pleidooi voor het huwelijk. De Zweden moesten maar vooral meer kinderen krijgen, om het geboortecijfer weer wat op te krikken. Als gevolg van deze prekerige insteek komen sommige dialogen erg voorgeprogrammeerd over; alsof ze rechtstreeks uit een wetenschappelijk tijdschrift komen.

Ingrid Bergman weet samen met Victor Sjöström de film te redden. Hoewel de geforceerde insteek van het verhaal en de dialogen botst met haar eigen, natuurlijke acteerstijl, weet ze van Lena Bergström toch een geloofwaardig karakter te maken. ‘Walpurgis Night’ was pas haar vierde sprekende rol, maar ze toont aan veel geleerd te hebben van haar samenwerking met Gustaf Molander, de regisseur van ‘Swedenhielms’ (1935), met wie ze nog zes film zou maken, waaronder de grote successen ‘Intermezzo’ (1936) en ‘A Woman’s Face’ (1938). Met slechts een blik toont ze de complete gedachtewereld die in haar personage schuilgaat. Ze krijgt bijval van Victor Sjöström, die duidelijk een andere generatie representeert – ook in zijn acteerwerk – maar het publiek al gauw voor zich weet te winnen. Sjöström zou op zijn oude dag (hij was 78) nog faam maken als hoofdrolspeler in Ingmar Bergmans klassieker ‘Wild Strawberries’ (1957). Lars Hanson is een beetje flets als Lena’s grote liefde, zeker afgezet tegen Bergman, Sjöström en ook Karin Kavli, die indruk maakt als de zelfzuchtige Clary. Cinematografie van Martin Bodin is mooi, al laat de belichting hier en daar te wensen over. De muziek komt helaas soms wat amateuristisch over.

‘Walpurgis Night’ snijdt een voor de jaren dertig behoorlijk controversieel thema aan. In de Verenigde Staten, waar de censuur in die tijd een grote invloed had op wat het publiek wel of niet zag, werd de prent pas in 1941 in aangepaste versie vertoond. De manier waarop regisseur Edgren het thema abortus aankaart is echter teleurstellend, omdat de heersende – voor ons ouderwetse – moraal toch weer zegeviert. Desondanks is de film een kijkje waard, al was het alleen al vanwege een wederom interessante rol van de legendarische Ingrid Bergman.

Patricia Smagge