X-The Movie (1996)

Regie: Rintaro | 97 minuten | actie, animatie, fantasie, thriller | Acteurs: Alan Marriott, Toni Barry, Steven Blum, Rupert Degas, Denica Fairman, Mike Fitzpatrick, Teresa Gallagher, Jeff Harding, Adam Henderson, Stacey Jefferson, Annemarie Lawless

Het interessante van de steeds verder uitdijende dvd- en videomarkt is dat er steeds meer buitenlandse films op je afgevuurd worden. Met wat geluk kun je de meest obscure films vinden die hier volslagen onbekend zijn, maar in het land van herkomst regelrechte kaskrakers zijn. Dat gaat in ieder geval wel op voor de anime ‘X’. De tekenfilm is gebaseerd op de populaire manga ‘X’. De strip is bedacht door het, in Japan razendpopulaire, schrijversgenootschap ‘CLAMP’. De auteurs staan bekend om hun ingenieuze verhalen die vol (Oosterse) symboliek en diepere lagen zitten. Deze, in 1996 verschenen, anime is daarop geen uitzondering.

Als je de samenvatting van de plot hebt gelezen zul je wel begrepen hebben dat het geen al te toegankelijk werkje is. Maar als je eenmaal de eerste 30 minten van de prent hebt gezien dan zul je denken dat het verhaal niet veel meer is dan de eeuwenoude sage van de strijd tussen goed en kwaad. Maar zoals dat wel vaker blijkt met Aziatische films, blijkt de schijnbaar simpele plot veel meer in te houden dan je gedacht had. Sterker nog: om het verhaal achter ‘X’ helemaal te kunnen volgen, zul je de film meerdere keren moeten bekijken. De makers hebben de anime namelijk volgepropt met diepere lagen, symboliek en filosofische beschouwingen. Daarnaast kent de film een aantal religieuze verwijzingen en een sterk Aziatische sfeer. Geen alledaagse kost dus.

Maar de volhouder zal beloond worden. Elke keer als je de film bekijkt zul je weer nieuwe dingen ontdekken. Zoals de inspiratie die de makers kregen na het zien van Tarot-kaarten. Heel veel personages zijn gebaseerd op (Japanse) symbolen op deze kaarten. De symboliek van de kaarten vind je terug in de namen van de karakters uit ‘X’. Zo staat de naam van het personage Subaru voor ‘de gehangene’ en betekent Kotori: ‘minnaars’. Het grappige is dat je aan de naam van alle karakters kunt aflezen wat hun lot is. Dus als je een beetje bekend bent met de Japanse taal kun je het verhaal van tevoren al voorspellen. Naast de link naar Tarot kom je ook referenties naar Oosterse religies tegen. De groep personen die vechten onder de vlag van ‘The Dragons of Heaven’ hebben allemaal een titel die is afgeleid van echt bestaande tempels en religieuze karakters. Mensen die bekend zijn met de Japanse cultuur zullen de titels uit het Shintoïsme, Boedhisme en Ying-Yang magie kunnen herkennen. Wat dichter bij de Europese cultuur ligt dan weer de verwijzing naar het einde der tijden. Het jaar 1999, dat ook in de titel van deze anime zit, verwijst naar het jaar die in oude, Christelijke geschriften het einde van de wereld zou betekenen. En dat zijn nog maar een paar verwijzingen. ‘X’ zit vol van dergelijke details. Als je de tekenfilm voor de eerste keer ziet zul je veel dingen over het hoofd zien. De regisseur spaart je geen moment en vuurt de ene na de andere dubbele bodem en symbolische scène op je af. Het tempo van de film is dan ook erg hoog.

Tijdens de anime worden de meest surreële passages afgewisseld met fraai gefilmde vechtscènes. De prent ziet er oogverblindend uit. In tegenstelling tot veel andere Japanse cartoons, hebben de makers van deze film niet geprobeerd om hun verhaal zo realistisch mogelijk in beeld te brengen. Alle karakters zien er sprookjesachtig uit. Zo hebben alle personages grote ogen en een een elfachtig uiterlijk. De vreemde anatomie houdt niet op bij de gezichten, ook de benen en borst van de karakters is niet natuurgetrouw. De film heeft duidelijk niet de intentie om een zo waarheidsgetrouwe versie van mensen te schetsen, maar om je onder te dompelen in een fantasierijke omgeving vol wonderlijke figuren. En dat lukt. Visueel is deze anime een waar spektakel waarin sobere tinten worden afgewisseld met extravagente kleuren. De stemmige en bombastische soundtrack, vol met Oosterse instrumenten, versterkt de gebeurtenissen op je beeldscherm. Ook verdient de Amerikaanse ‘voice-cast’ een speciale vermelding. De stemmen van alle personages zijn overtuigend ingesproken.

Een ander vlak waar ‘X’ ook scoort is bij de sfeer. Al vanaf het begin van de prent hangt er een ambiance van dreigend onheil. Omdat je maar mondjesmaat wordt geïnformeerd over de drijfveren van de personages blijft de sfeer onheilspellend en bevreemdend. Er gaat iets ergs gebeuren, maar je weet niet wat het zal zijn. De makers van de film spelen erg goed in op gevestigde waardes als kleurgebruik en onze ideeën over goed en slecht. Zwart is in deze prent bijvoorbeeld niet de kleur van het kwade, maar tevens van het goede. Daarnaast wordt je ook op het verkeerde been gezet door visioenen waarin twee versies van hoofdpersoon Kamui voorkomen. In een visioen heeft hij engelenvleugels en in een ander visioen is hij gezegend met vleermuisvleugels. De symbolen van goed en kwaad dus. Toch vermoorden beide versies hun geliefde Kotori. De onvoorspelbaarheid en het mysterie maken van ‘X’ een bijzondere film.

Laat je echter niet afschrikken door het ontoegankelijke verhaal. Omdat de film er zeer mooi uitziet, is het geen straf om je vaker te laten meesleuren met het verhaal. Hoe vaker je de film ziet, hoe meer je het in eerste instantie zeer taaie plot gaat waarderen. Nadat je de film voor het eerst hebt gezien denk naar een ‘normale’ goed versus kwaad-verhaal hebt gekeken. Na een tweede kijkbeurt ontdek je al wat meer. Zoals de verwijzing naar het dualisme in de mensheid. Zo zie je Kamui’s moeder ‘bevallen’ van een gigantisch zwaard. Dit wapen staat voor de destructieve kant van de mensheid. De geboorte van Kamui staat dan weer voor de constructieve zijde van de mens. Maar ook zonder deze informatie zul je genieten van een spannend verhaal waarin verwoeste vriendschappen, verloren liefdes, zelfbehoud en de zin van het menselijk leven centraal staan. ‘X’ is een beetje vreemd, maar wel erg lekker!

Frank v.d. Ven