You, The Living–Du levande (2007)

Regie: Roy Andersson | 94 minuten | drama, komedie | Acteurs: Jessika Lundberg, Elisabeth Helander, Björn Englund, Leif Larsson, Olle Olson, Birgitta Persson, Kemal Sener, Håkan Angser, Rolf Engström, Gunnar Ivarsson, Eric Bäckman, Patrik Anders Edgren, Lennart Eriksson, Pär Fredriksson, Jessica Nilsson, Jörgen Noha

Na vijfentwintig jaar lang geen enkele speelfilm te hebben gemaakt, maakte de Zweedse cineast Roy Andersson in 2000 een glorieuze comeback met de film ‘Songs from the Second Floor’, een collage van scènes over de zin en de zinloosheid van het leven. Waar Andersson in die film de nadruk legde op de naargeestige kant van het bestaan, is de film die erop volgde een stuk luchtiger van aard. In ‘You, the Living’ (2007) worden we nog steeds geconfronteerd met flarden van mistroostigheid, maar de veelal absurde situaties waarin de personages zich bevinden zorgen in ieder geval voor een flinke dosis zwarte humor. Relativering van het leven is een centraal thema, want, zo lijkt Andersson met zijn film te willen zeggen, ‘morgen is er weer een dag’.

In meer dan vijftig tableaus schetst Andersson op rake wijze de afgestompte levens van verschillende, doodgewone Stockholmers. Wat hen bindt is dat ze allemaal hun dromen proberen na te streven. De leden van een Louisiana brass band bijvoorbeeld, die graag door zouden breken maar met hun muziek hun echtgenotes – en de buren – op stang jagen. Maar ook Anna, die ervan droomt om met de populaire rockzanger Micke te trouwen. De morsige Mia klaagt erover dat niemand haar begrijpt, en dat terwijl haar vriend haar dolgraag zou willen begrijpen. Ze zegt dat ze bij hem weggaat, maar als hij aangeeft dat zijn moeder vandaag haar lievelingskostje maakt, zegt ze ‘misschien toch nog wel even langs te komen’. Als ze maar geen alcoholvrij bier geschonken krijgt. Een depressieve islamitische kapper is de vooroordelen zo zat, dat hij op zijn geheel eigen wijze wraak neemt op een lastige klant. Een psychiater bespreekt zijn financiele sores met de kijker, terwijl zijn stevige vrouw de liefde met hem bedrijft. Het is slechts een handvol van de zorgvuldig geensceneerde scènes die Andersson voor ons in petto heeft.

De meeste van die scènes hebben een zeer droogkomische lading. In de scène waarin een man naar de elektrische stoel wordt gebracht, wordt hem verteld om maar ergens anders aan te proberen te denken. Het meest geniaal is een droomscène waarin een man probeert indruk te maken op zijn gasten door het tafellaken onder het peperdure serviesgoed uit te trekken. De opbouw die Andersson hier hanteert is niets minder dan meesterlijk. De scènes, die op één na allemaal in de studio werden opgenomen, bieden rake observaties. De regisseur hanteert zijn kenmerkende stijl van lange en statige takes; slechts een enkele keer maakt de camera een (kleine) beweging. Daarnaast is zijn kadrering erg sterk. Er is bovendien ook weinig geknipt in de film; de meeste scènes werden in één take opgenomen. Het monotone kleurgebruik (veel blauw en grijs) onderstreept de troosteloze gemoedstoestand van de personages.

Het fragmentarische karakter van de film is voor sommigen misschien wennen. Hier en daar lijkt ‘You, the Living’ gewoon een handjevol willekeurige scènes die aan elkaar zijn geplakt. Dit gevoel wordt nog eens versterkt door het ontbreken van een duidelijke rode draad. Meeleven met personages die maar zo kort in beeld zijn is lastig, zeker als het allemaal zo lekker vet wordt aangezet. Vergelijk ‘You, the Living’ dan ook niet met de conventionele speelfilm, want dit is iets heel anders. Absurde personages in al even bizarre situaties onderstrepen enerzijds de tristesse van het bestaan, maar zorgen anderzijds ook voor grappige – en in een aantal gevallen zelfs hilarische – fragmenten. Soms pijnlijk, soms grappig, maar meestal een combinatie van de twee. Wellicht niet ieders cup of tea, maar zeker Andersson ten voeten uit.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 6 maart 2008