Zidane: A 21st Century Portrait-Zidane: un portrait du XXIème siècle (2006)
Regie: Douglas Gordon, Philippe Parreno | 90 minuten | documentaire, sport | Met: Zinedine Zidane
In de documentaire ‘Zidane: un portrait du XXIème siècle’ draait het gek genoeg niet in eerste instantie om de voetballer Zinedine Zidane, ‘Zizou’ voor intimi. Hij wordt weliswaar anderhalf uur lang op de voet gevolgd, en zijn commentaar is soms als ondertiteling te lezen, maar waar het in deze documentaire vooral om lijkt te gaan, is het experiment dat deze documentaire is. Vanuit alle hoeken van het gigantische Bernabeu-stadion, thuishaven van Zidanes toenmalige werkgever Real Madrid, wordt een ritmisch, dromerig en soms bijna hypnotiserend beeld gegeven van Zidane. Natuurlijk is het niet toevallig dat juist Zidane als ‘subject’ voor dit experiment is uitgekozen. Hij wordt tenslotte beschouwd als een van de beste voetballers aller tijden, en heeft misschien wel dankzij zijn gebrek aan charisma of uiterlijk vertoon, een nogal onaantastbare waas over zich. Hij valt niet op, maar is ongemerkt aanwezig. Zo nu en dan komt zijn klasse bovendrijven. Meestal echter zien we hem bijna rondslenteren over het veld, met een immer slepende rechtervoet. De tegenstander krijgt de indruk dat hij slechts toeschouwer is, en juist als men die indruk werkelijk gaat geloven slaat Zizou weer toe. Die onaantastbaarheid wordt versterkt door de bijna emotieloze wijze waarop hij het spel lijkt gade te slaan. Als zijn ploeg op achterstand komt zie je net nog een piepklein wegwerpgebaar, en als hij hoogstpersoonlijk de gelijkmaker heeft voorbereid neemt hij stoïcijns de nederige felicitaties in ontvangst. Dat Zidane helemaal niet de onderkoelde persoon is die hij op die momenten lijkt te zijn, weet ondertussen de hele wereld na Zidanes ontluisterende rode kaart in diens afscheidswedstrijd, de finale van het WK 2006. Maar ook in deze wedstrijd komt z’n temperament aan het einde bovendrijven. Ook hier verlaat hij met rood het veld: een climax en anti-climax ineen.
De beelden van Zidane, soms aan de bal maar meestal slechts kijkend naar het verloop van de wedstrijd en ‘meevoetballend’ door mee te slenteren met de andere spelers, zijn op zich niet spannend. Omdat er puur gekeken wordt naar Zidane, krijg je nauwelijks inzicht in het wedstrijdverloop of in de speltactieken. Dat soort zaken doen er totaal niet toe in deze documentaire. Het gaat hier niet om spanning of verhaallijnen, en al helemaal niet om de wedstrijd Real Madrid – Villarreal. De documentaire is vooral een sfeertekening en een oefening in het waarderen van ‘het moment’, ook als er op dat moment schijnbaar niets belangwekkends gebeurt. Slechts in de pauze van de wedstrijd lijkt de documentaire haar vizier te verbreden als er willekeurige beelden worden getoond van wat er nog meer gebeurde op 23 april 2005: van het herontdekken van een uitgestorven gewaande diersoort tot een aanslag in Irak, waarna mensen ontredderd rondlopen. Onder andere een jongetje in het shirt van… Zidane. Ook de korte commentaren van Zidane zelf, als ondertiteling in beeld gebracht, geven een iets subjectiever beeld. We lezen hoe Zidane het voetbal beleeft: hoe hij vroeger zelf de commentaren erbij bedacht, of hoe het lot soms al van tevoren het wedstrijdverloop bepaald lijkt te hebben. Maar ‘Zidane: un portrait du XXIème siècle’ blijft vooral een intrigerende en open documentaire. Geen inhoud of betekenis, maar de magie van het moment. Of, zoals Zidane het zelf uitlegt: ‘Magic is sometimes very close to nothing at all’.
Daniël Brandsema
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 9 augustus 2007