Zodiac (2007)

Regie: David Fincher | 158 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Jake Gyllenhaal, Robert Downey jr., Mark Ruffalo, Anthony Edwards, Brian Cox, Clea DuVall, Adam Goldberg, Elias Koteas, John Caroll Lynch, Dermot Mulroney, Chloë Sevigny, Ione Skye, Tom Verica

Het is inmiddels al vijf jaar geleden dat David Fincher zijn meest recente speelfilm, ‘Panic Room’, maakte, en zijn laatste échte succes, ‘Fight Club’, dateert van 1999. Tijd voor een stevige comeback, moet Fincher hebben gedacht. Met ‘Zodiac’ brengt hij voor de zoveelste keer het bloedstollende verhaal van de mysterieuze seriemoordenaar van San Francisco op het witte doek, teruggrijpend naar de in ‘Se7en’ vertoonde kwaliteiten waarmee hij in 1995 furore maakte. En dat is maar goed ook, want niets illustreert één van de meest intrigerende en onopgeloste moordzaken van de VS beter dan een tweeëneenhalf uur durend Fincher-spektakel.

Met zijn treiterende brieven, raadsels en codes wist de seriemoordenaar van San Francisco de politie, journalisten en burgers van San Francisco jarenlang bezig te houden. ‘Zodiac’ begint dan ook met een aantal gruwelijke en realistisch in beeld gebrachte moorden, die kort daarna worden opgeëist door de moordenaar die zichzelf ‘The Zodiac’ noemt. Hij eist van verschillende kranten dat zijn boodschappen worden geplaatst op de voorpagina’s, en dreigt nog meer moorden te plegen wanneer dit niet wordt gedaan. De legendarische status die de seriemoordenaar van San Francisco verkreeg, leent zich uiteraard uitstekend voor een filmscenario. Voor zíjn verfilming koos Fincher echter een andere invalshoek; naast het nogmaals vertellen van het verhaal, laat Fincher zien wie er allemaal betrokken zijn bij de zaak, en welke impact de zaak heeft op hun levens.

De cast van ‘Zodiac’ is dan ook zorgvuldig en met veel succes gekozen. De razend populaire Jake Gyllenhaal speelt een mooie rol als de jonge en onervaren cartoonist Robert Graysmith, die zich volledig laat meeslepen door de mysterieuze codes van de moordenaar. Robert Downey Jr. kruipt in de huid van Paul Avery, een journalist bij de krant die zich laat kenmerken door een zelfdestructief en uiterst onhandelbaar karakter. Met droge humor, een arrogante kop en een eigenzinnige houding maakt Downey Jr. van Avery een zeer vermakende hufter. Mark Ruffalo, die in ‘Collateral’ al eerder een inspecteur vertolkte, is veruit de beste in zijn rol. Als de befaamde inspecteur David Toschi is hij met collega William Armstrong (een eveneens prettige rol van Anthony Edwards) dag en nacht bezig met de zaak rondom The Zodiac. Al is het niet vanzelfsprekend dat grote namen een film groots maken, de casting en het acteren van de vier mannen in ‘Zodiac’ getuigen van grote klasse.

Sterker nog dan het acteerwerk is in ‘Zodiac’ de sfeer en de esthetiek die Fincher aan zijn beelden weet toe te voegen. Hij combineert in perfecte verhouding donkere, grimmige en gewelddadige scènes met scènes in de straten van San Francisco, in de vergaderruimte van de hoofdredactie van de krant. Daarnaast brengt hij op een soort verstikkende wijze de zaak Zodiac thuis bij de hoofdpersonen, wat zo nu en dan resulteert in ‘Scream’-achtige taferelen wanneer de moordenaar bedreigingen uit naar Avery of Graysmith telefonisch stalkt. Bovendien speelt hij op fantastische wijze met verdachten en verdenkingen, die leiden tot een geweldig spannende climax wanneer Graysmith voor zijn onderzoek naar de zaak op bezoek gaat bij Bob Vaughn, een oud-collega van hoofdverdachte Arthur Leigh Allen. In combinatie met korte scènes die op mooie wijze het tijdsverloop verbeelden (met als toppunt de enorm versnelde opbouw van de karakteristieke Transamerica Pyramid in San Francisco) en een tot in detail uitgewerkte historische reconstructie van San Francisco in de jaren 60 en 70, heeft Fincher van ‘Zodiac’, evenals van ‘Se7en’ en ‘Fight Club’ een visueel meesterwerk weten te maken.

Wie van een tweeëneenhalf durende film over een onopgeloste moordzaak een succes wil maken, moet óf heel goed weten waar hij mee bezig is, of volledige krankzinnig zijn. Fincher bewijst met een zeer intrigerende en intelligente thriller dat hij niet tot de laatste categorie behoort. Wie Fincher dit jaar wil overtreffen in de bioscopen, zal van zeer hoge huize moeten komen. En wie bij de naam ‘Zodiac’ alleen nog denkt aan een horlogemerk of een rubberboot, moet zich diep schamen.

Julien van Alphen

Waardering: 5

Bioscooprelease: 31 mei 2007