1: Life on the Limit (2013)

Regie: Paul Crowder | 112 minuten | documentaire

De Formule 1 is heden ten dage een groots commercieel massaspektakel dat gehinderd wordt door tamelijk saaie raceontwikkelingen en een gecorrumpeerde machtshebber. Ook in 2014 steekt de beste fabrikant met kop en schouders boven de andere teams uit. Het heeft als gevolg dat alleen de twee coureurs van renstal Mercedes (Nico Rosberg en Lewis Hamilton) stuivertje kunnen wisselen om de ereplekken. Bernie Ecclestone, baas van de Formule 1, komt voorts vooral in het nieuws met de rechtszaken die tegen hem worden gevoerd omtrent de schimmige pogingen tot machtsbehoud.

Net na de twintigste sterfdag van de wereldberoemde coureur Ayrton Senna wordt er daardoor met enige weemoed teruggedacht aan die enerverende maar zeer gevaarlijke tijd. Dat gouden tijdperk van de autosport stond bijvoorbeeld eerder al centraal in het goed bekritiseerde ‘Rush’, waarin de rivaliteit tussen Niki Lauda en James Hunt werd uitvergroot. Dat de formule 1 in die tijd daadwerkelijk een andere sport was, bewijst de documentaire ‘1: Life on the Limit’.

In deze montage wordt er aan de hand van veelomvattend archiefbeeld en openhartige interviews met betrokkenen teruggeblikt naar die roerige tijd. Vanaf pakweg het eind van de jaren 50 tot aan de dood van Senna in 1994 geeft ‘1′ een compact maar compleet beeld van de Formule 1. De oude wedstrijd- en sfeerbeelden zijn een mooi antropologische verzameling die de toeschouwer effectief terug mee de tijd in nemen. Zo ontstaat er een kleine geschiedenis van de sport, van het informele amateurisme in de jaren 60 tot aan de gemondialiseerde professionaliteit.

Verwacht daarbij een rappe aaneenschakeling van beelden. Het is de film aan te zien dat het veel tijd heeft rondgebracht op de montagetafel. Met dat spervuur aan verschillende impressies is de beeldvulling erg druk, maar dat past wel bij de sport die het als onderwerp heeft. Bovendien heeft het als resultaat dat ‘1’ een onderdompelende ervaring wordt. De schurende motoren en de luide opzwepende muziek versterken dat idee van immersie. On board camera’s maken de snelheid van de race en de fysieke druk die de drivers ondergaan bijvoorbeeld goed voelbaar. Het geromantiseerde beeld van het tijdperk geeft als toeschouwer het gevoel er graag bij geweest te zijn. De vriendschappen en de rivaliteit komen goed over. Meteen vanaf de zeer fraai gestileerde openingscredits (dat mag zo wel vaker) brengt ‘1’ zodoende een sfeer die de film ten dele erg goed past.

Dat gevoel van vroege romantiek en sfeer staat namelijk wel in schril contrast met de fatalistische ondertoon van de documentaire. In de loop der jaren zijn tientallen coureurs verongelukt door roekeloos rijgedrag en bovenal technische mankementen en een gebrek aan veiligheidsvoorschriften. De snelle technische groei van de wagens had het tegeneffect dat het circus eromheen het niet meer konden bijbenen. Medische voorzieningen waren ondermaats, parcours gevaarlijk. Ook de kennis van de mecaniciens was beperkt. Ze wisten wel hoe ze de auto’s sneller konden krijgen, maar snapten het waarom erachter nog niet. Met als het gevolg dat iedereen maar wat deed. Maar er klonken beetje bij beetje meer geluiden die het gebrek aan veiligheid van de Formule 1 aan de kaak stelden.

De dodelijke verschrikkingen worden ondersteund door een monotone en ernstige vertelstem. Die noodlottige plechtigheid sorteert echter een averechts effect en zorgt ervoor dat de verrassing uit de film sluipt. De structuur is bovendien soms wat warrig. Het zijn kleine dissonanten. Boven alles is ‘1’ een fijne documentaire die toont dat niet alleen geld, maar vooral heel veel lef nodig was in die gevaarlijke tijden. De waar gebeurde fatale gevallen zijn daardoor vooral indrukwekkend.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 mei 2014
DVD- en blu-ray-release: 22 augustus 2014