10e Chambre, Instants d’Audiences (2004)

Regie: Raymond Depardon | 105 minuten | documentaire | Met: Michèle Bernard-Requin

In de wereld van de speelfilm is het rechtbankdrama geen onbekende. Vooral Amerikanen lusten er wel pap van. Het individu versus de rechterlijke macht, waarbij een lepe advocaat (meestal Tom Cruise) uiteindelijk de boel moet komen redden. Dat die rechtbankdrama’s zwaar geromantiseerd zijn weet een ieder die enigszins bekend is met de normale gang van zaken tijdens een rechtszitting. Het oeverloze gesteggel over procedurele kwesties en het gespit in antieke jurisprudentie is voor een leek om gek van te worden. Een kijkje in de keuken van een rechtbank lijkt dan ook een beroerd onderwerp voor een documentaire. Maar dat is het niet.

Documentairemaker Raymond Depardon (‘Délits Flagrants’) mocht drie maanden filmen in de Parijse 10e Chambre, waar vooral veel kleinere delicten worden behandeld. Hij legde 169 zaken vast, waarvan er uiteindelijk 25 in deze film zijn terechtgekomen. De rechtbank wordt geleid door Michèle Bernard-Requin, Vice-President van de 10e Chambre. Met haar prachtige karakterkop, vermoeide oogopslag, arrogante uitstraling en gezond gevoel voor humor is zij meteen een van de grootste attracties van deze film. Uit haar optreden wordt vooral duidelijk dat een rechterlijke uitspraak soms meer op fingerspitzengefühl en mensenkennis is gebaseerd dan op dorre wetsartikelen.

Dat Bernard-Requin meestal weinig medelijden met de voorgeleiden toont, valt eenvoudig te begrijpen als je kennismaakt met de bonte stoet van overtreders. Het is pijnlijk en amusant te zien hoe vooral de notoire wetsovertreders zich in allerlei bochten wringen om hun straf te ontlopen, terwijl het optreden van hun advocaten de boel er vaak alleen maar erger op maakt.

Voor de registratie van dit alles heeft Depardon voor een minimalistische vorm gekozen. We zien alleen verdachten, rechter, advocaten en officieren van justitie. Meestal in close-up, wat perfect werkt als de verdachten het vonnis aanhoren maar ook als Michèle Bernard-Requin weer eens haar geduld dreigt te verliezen. De weergave van de zaken is net zo minimaal, we horen een korte samenvatting van het delict, daarna het verweer en de uiteindelijke bestraffing. Hierbij betoont Depardon zich een meester van de editing, want nooit wordt het saai of voorspelbaar, en van technische termen blijven we verschoond.

’10e Chambre, Instants d’Audiences’ is tegelijk een kijkje in de wonderlijke wereld van de rechtspraak, een antropologische studie en een twintigtal rechtbankdrama’s voor de prijs van één. Ondanks de minimalistische vorm weet Depardon de kijker bijna twee uur lang mateloos te boeien. Je wordt gegrepen door de kleine zonden van de kleine delinquenten terwijl je tegelijk vaak het gevoel hebt naar een tragikomedie te kijken. Tel je uiteindelijk alles bij elkaar op dan moet het oordeel luiden dat Raymond Depardon met ’10e Chambre, Instants d’Audiences’ een dijk van een documentaire heeft afgeleverd. En tegen die uitspraak is geen beroep mogelijk.

Henny Wouters

Waardering: 5

Bioscooprelease: 17 maart 2005