2/11 – Het spel van de wolf (2014)

Regie: Thomas Korthals Altes | 90 minuten | drama | Acteurs: Susan Visser, Johan Leysen, Merijn de Jong, Mike Reus, Lotje van Lunteren, Joris Smit, Tijn Docter

De liberale samenleving waarvan film- en televisiemaker Theo van Gogh de grenzen verkende, bleek niet door diens moordenaar Mohammed B. te worden gedeeld. ‘2/11 – Het spel van de wolf’, een reconstructie van de dagen direct na de moord in november 2004, is dan ook geen film over het Nederland van ‘Najib & Julia’ – de multiculturele liefdesgeschiedenis uit de door Van Gogh geregisseerde televisieserie, en handelt opvallend genoeg ook niet over moslimextremisme. ‘2/11’ beschrijft voornamelijk de aan het oog onttrokken wereld van de Nederlandse staatsorganen in de dagen na de moord op Van Gogh.

Als politieke thriller naar een scenario van Theodor Holman en Gijs van de Westelaken, die als vrienden van Van Gogh de afwikkeling van de moord van dichtbij meemaakten, ronkt ‘2/11’ op prettig Amerikaanse wijze. Regisseur Thomas Korthals Altes hanteert een onderzoekende stijl, en de kijker wordt tot in detail uitgelegd dat de AIVD niet zo braaf is als het ambtelijke decor doet vermoeden, terwijl de toon wordt gezet door een onderkoelde spanning op de werkvloer. Het voorgaande en een sterke cast, met AIVD-er Ellen Maas (Susan Visser) als geweten, voorkomt dat de film overkomt als pamflet van de scenarioschrijvers.

In ‘2/11’, dat volgens Van de Westelaken voor ‘95%’ op feiten berust, is de wereld van de geheime dienst er één met meerdere gezichten; met enerzijds goede contacten in de moslimgemeenschap en anderzijds met invloedrijke topambtenaren als Joris Demmink (Pierre Bokma), die indien nodig ‘wetten in een andere volgorde legt’. Ondertussen troeven Demmink en AIVD-directeur Van Hulst (Johan Leysen) elkaar af in het citeren van Vondel. In dit gezelschap moet teamhoofd Maas voor de kijker aan waarheidsvinding doen. Belangrijkste boodschap: Mohammed B.’s telefoon werd afgetapt tot en met 21 oktober 2004, minder dan 2 weken voor de moord; toch werd die niet voorkomen.

Terwijl dat volgens een informant in de film gemakkelijk had gekund. Deze ‘Ronnie’ maakte exact vijf jaar na de moord op Van Gogh een eind aan zijn leven, meldt de aftiteling. De makers van ‘2/11’ willen niet dat de moord en de gevolgen ervan onder het tapijt worden geveegd, en vragen er met deze film, die zeker tot denken aanzet, opnieuw aandacht voor. Toch menen wij dat het effect groter zou zijn ware het onderwerp met meer drama gebracht, met een spanningsboog die het consciëntieuze ‘2/11’ ontbeert. De film is net iets te documentair om een snaar te raken, hoezeer Visser ook haar best doet. Een keuze tussen feit en fictie – zoals de Haagse machthebbers in deze film hebben –  hebben filmmakers niet, al zouden zij het wensen.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 2 oktober 2014
DVD-release: 4 november 2014