20 Centimeters – 20 Centímetros (2005)
Regie: Ramón Salazar | 112 minuten | komedie, musical | Acteurs: Mónica Cervera, Pablo Puyol, Miguel O’Dogherty, Concha Galán, Macarena Gómez, Lola Dueñas, Pilar Bardem, Juan Sanz, Rossy de Palma, Najwa Nimri, Geli Albaladejo, Fany de Castro, Vicente Haro, María Lalane, Pep Noguera
Nadat Spanje bevrijd was van het juk van dictator Franco kwam er een ongekende stroom op gang van culturele vernieuwing. De personificatie hiervan is Pedro Almodóvar, die al in de jaren tachtig furore maakte met films als ‘Matador’ en ‘Mujeres al Borde de un Ataque de Nervios’. Deze films gingen tegen de taboes van de conventionele Spaanse maatschappij in. Almodóvars oeuvre concentreert zich meestal rond sterke, sluwe, betoverende en dwingende vrouwen, hoewel vaak ook obscure personages als transseksuelen, pornosterren en verslaafden aan bod komen. Met zijn unieke kijk op film inspireerde hij talloze andere filmmakers. Onder hen Ramón Salazar, die na zijn redelijk ontvangen debuutfilm ‘Piedras’ de campy musical ’20 Centimeters’ maakte.
In deze film draait het om Marieta (Mónica Cervera), een niet al te knappe transseksuele prostituee die geboren werd als Adolfo. Marieta heeft in feite maar één probleem in haar leven; ze heeft twintig centimeter teveel aan mannelijkheid waar ze niet zo gemakkelijk van afkomt. “Dat ik precies dát van mijn vader moest erven”, zegt ze vol zelfmedelijden tegen haar buurvrouw Bertha (Concha Galán). Om van haar probleem af te komen, spaart ze haar geld op om de operatie te kunnen betalen. Sinds kort lijdt Marieta aan narcolepsie, waardoor ze te pas en te onpas in slaap valt. Tijdens haar slaap droomt ze dat ze een beeldschone diva in een surrealistische wereld is. Heel vervelend als dat tijdens haar werk gebeurt, want je weet nooit waar je wakker wordt. En dan wordt ze ook nog eens verliefd, op de aantrekkelijke sjouwer van de groentemarkt, Raul (Pablo Puyol). Wonder boven wonder valt hij ook op haar. Het maakt hem zelfs niet uit dat ze twintig centimeter overbodig vlees tussen haar benen heeft hangen, hij vindt het eigenlijk wel fijn. Maar daar wringt nou net de schoen. Want Marieta wil toch het allerliefste een échte vrouw zijn.
Laten we maar meteen met de deur in huis vallen: Ramón Salazar heeft het leuk geprobeerd maar haalt bij lange na het niveau niet van zijn illustere voorbeeld Almodóvar. Hij heeft voldoende kleurrijke personages in huis gehaald – zo woont Marieta samen met een dwerg in een flat waar verder nog allerlei vreemde oudere dames woonachtig zijn – en hij focust zich net als Pedrolito op de vrouwen en hun belevingswereld. Maar de diepgang en intensiteit die Almodóvars films zo sterk maken, is in geen velden of wegen te bekennen. Bovendien heeft de regisseur gemeend de droommomenten van Marieta te moeten invullen met allerlei campy variaties op liedjes als ‘I Want to Break Free’ van Queen, ‘True Blue’ van Madonna en ‘I Only Want to Be with You’ van Dusty Springfield. Marieta, die niet gezegend is met de beste stem, is daarin de ster in haar eigen musical. De opening is nog heel aardig maar de liedjes worden er naarmate de film vordert niet beter op en vormen op den duur zelfs een vervelende onderbreking van het verhaal. En juist doordat Salazar het musicalaspect zo prominent verwerkt heeft in zijn film, valt het dramatische aspect weg naar de achtergrond. Daardoor krijg je het idee dat het hem weinig kan schelen of Marieta haar droom nou wel of niet kan verwezenlijken. Het blijft teveel aan de oppervlakte om je goed te kunnen inleven met haar wel en wee.
Wat wél sterk aan de film is, is het acteerwerk. Salazar heeft ’20 Centimeters’ speciaal voor hoofdrolspeelster Mónica Cervera geschreven en presenteert haar als een echte ster. Dat zij geen al te sterke zangstem heeft, neemt hij voor lief. Cervera, die ook speelde in Alex de la Iglesia’s ‘Crimen Ferpecto’, toont dat ze lef heeft door deze onconventionele rol te spelen. Ook Rossy de Palma, in de jaren tachtig een muze van Pedro Almodóvar, zet haar rol als doorleefde transseksuele prostituee Ice Box prima neer. Haar scène samen met Marieta in het nachtelijke straatleven van Madrid is dan ook de krachtigste van de hele film. Ook de dwerg met een klein hartje die stiekem een oogje heeft op zijn huisgenote wordt door Miguel O’Dogherty prima weergegeven. Net als de excentrieke bewoners van de flat waarin zij wonen. Alleen Pablo Puyol als de knappe sjouwer overtuigt niet. Maar daarvoor is zijn personage misschien wat te vlak en eendimensionaal. Ook is het jammer dat de uitstekende actrice Lola Dueñas (‘Volver’, ‘Mar Adentro’) zo weinig te doen heeft. Zonde!
’20 Centimeters’ is een film in de traditie van Lars von Triers ‘Dancer in the Dark’ en vooral James Cameron Mitchells ‘Hedwig and the Angry Inch’. In die films zijn de liedjes echter beter gearrangeerd, zuiverder gezongen en inhoudelijk relevanter. Maar ’20 Centimeters’ is niet helemaal een flop: de dialogen zijn af en toe grappig, de acteerprestaties zijn prima en wie zich niet stoort aan de kitscherigheid van de liedjes zal deze film best kunnen waarderen.
Patricia Smagge