2km2 twee vierkante kilometer stad (2008)
Regie: Carel van Hees, André van der Hout | 80 minuten | documentaire
Soms heeft een stad en vooral delen van die stad iets afstandelijks, zoals Franse dorpen waar je doorheen rijdt als je naar het zuiden gaat en de alternatieve routes neemt: ze zien er van buiten grauw en saai uit; alle luiken zijn vaak dicht, vooral ’s middags. Toch is het niet gezegd dat er zich binnen de muren geen bruisend leven afspeelt, onzichtbaar voor de ogen van buitenstaanders. Rotterdam roept dat beeld ook wel eens op. Volgens veel Rotterdammers bruist de stad en het is absoluut een feit dat er bijvoorbeeld veel in kunst en cultuur wordt geïnvesteerd, maar je moet er heen om het te zien, te voelen, te ervaren. Je kunt ook deze film kijken, tot op zekere hoogte, want je krijgt wel een gekleurd beeld.
De in Rotterdam geboren fotograaf en filmer Carel van Hees haalt de kijker dichter bij Rotterdam door in te zoomen op een deel van de stad en het leven daar: de haven en de handel, de arbeiders, de drank, de immigranten. Alle rangen en standen passeren even in ons blikveld. We volgen een dakloze junk, twee rechters, wat stamgasten in een kroeg, een wat ouder Turks stel, waarvan de man op een traditioneel Turks snaarinstrument speelt, authentieke Rotterdamse sjacheraars, jonge Marokkaanse boksers, mannenkappers (een witte en een zwarte) en een zwangere donkere vrouw die voor onze ogen bevalt. Er wordt zowaar gefilmd in een moskee (ooit een islamitische ‘preek’ van dichtbij meegemaakt?).
Commentaar en vragen ontbreken, fijn. De film laat ons onze eigen conclusies trekken. In een behoorlijk tempo volgen de scènes elkaar op en zo laat ‘2km2’, die in 2008 een nominatie voor een Gouden Kalf in de wacht sleepte op het Nederlands Filmfestival, zich vooral bekijken als een aardig fotoalbum, maar wel een beetje van een bruiloft waar jij niet bij was. Er worden ook wel veel verschillende verhalen verteld, of eigenlijk: fragmenten, flarden uit verhalen. Rotterdam heeft kennelijk vele gezichten, maar voor de kijker soms net iets te veel, waardoor de aandacht hier en daar wegzakt.
De eerste shots doen vermoeden dat het allemaal mooi gezet gaat worden met hier en daar een afgesproken pose, getuige de close-up van de basketballende handen en het poserende oudje buiten de hekken van het straatbasketbalveld, bijna als cliché van een soort Amerikaanse getto, waar dit deel van de stad soms ook wel op lijkt. In de rest van de film komen dergelijke poses eigenlijk niet voor. Je zou zeggen: gelukkig maar, maar toch ontstaat later in de film gek genoeg juist de behoefte aan dergelijke plaatjes, omdat ze ook mooie ijkpunten hadden kunnen vormen. Zoals dat zeldzaam mooie shot van het silhouet van een reiger op een paaltje bij de haven, ergens in de avond of nacht. Had best meer gemogen. Even uitrusten van alle indrukken. De regisseur zit zijn onderwerpen dicht op de huid, zo dicht dat je je soms afvraagt of het allemaal wel zo specifiek Rotterdams is. Want als je zo inzoomt raak je het grotere plaatjes wel eens kwijt. En toch: was Rotterdam niet die stad waar het integratievraagstuk het hoogst op de politieke agenda stond? Na het kijken van deze film begrijp je in ieder geval dat het leeft en ook wel een beetje waarom. Zoals de gefrustreerde kroegbezoeker in de film verzucht dat je bijna geen blanke meer op straat ziet. In ieder geval niet in deze 2 vierkante kilometer Rotterdam. Zou het echt zo erg zijn?
Arjen Dijkstra