A Courageous Heart – The Courageous Heart of Irena Sendler (2009)
Regie: John Kent Harrison | 95 minuten | drama, biografie | Acteurs: Anna Paquin, Goran Visnjic, Marcia Gay Harden, Michelle Dockery, Danuta Stenka, Rebecca Windheim, Sergei Novik-Marchenko, Paul Freeman, Leigh Lawson, Steve Speirs, Erich Redman, Nathaniel Parker, Rebecca Night, Elea Hofland, Scott Handy, Iddo Goldberg, Fiona Glascott, Michelle Dockery, Olga Boladz, Ruby Bentall
Hoe aangrijpender het verhaal, hoe hoger de publieke waardering. Dat lijkt althans de trend te zijn in filmland. Daarom is het altijd goed scoren met films over de Tweede Wereldoorlog. Maar een recensent hoort een film op meer aspecten te waarderen dan alleen de (ongetwijfeld goedbedoelde) boodschap. Het is onzin om een oorlogsfilm automatisch een positief oordeel te geven, omdat het belangrijk is dat mensen op de gruwelijkheden van oorlog gewezen worden. Hooguit mag dit feit meewegen om een film het predicaat ‘voordeel van de twijfel’ te geven. In het geval van ‘A Courageous Heart’ is er echter geen twijfel. Dit is gewoon geen beste film.
Irena Sendler, wier levensverhaal centraal staat in de film, was tijdens de Tweede Wereldoorlog een katholieke maatschappelijk werker in Warschau, de hoofdstad van Polen. Ze heeft later bekendheid gekregen, doordat ze een stuk of 2500 joodse kinderen uit de getto gered heeft en ondergebracht bij (katholieke) Poolse gezinnen. Het ‘moedige hart’ uit de titel is dus absoluut terecht. Want laat er geen misverstand over bestaan – Sendlers onderneming was levensgevaarlijk. Voor haar, maar ook voor iedereen die haar hielp. De film romantiseert haar reddingsacties echter tot in het extreme, waardoor een volstrekt irreëel beeld ontstaat van de situatie waarin zij (en heel Warschau) verkeerde.
Dat het om een tv-film gaat doet niet ter zake. Zeker niet omdat de film een Hallmark Hall of Fameproductie is, waar doorgaans twee keer zoveel budget mee gemoeid is als een doorsnee televisiefilm in Amerika. Een gebrek aan fondsen is dan ook zeker niet de oorzaak van deze wanstaltige productie. Het is een gebrek aan realiteitszin. ‘A Courageous Heart’ vertelt helemaal niet het verhaal van de Poolse Irena Sendler, maar van een volstrekt geamerikaniseerde versie van deze vrouw. En de wereld om haar heen lijkt in niets op het Warschau uit de Tweede Wereldoorlog. Zeker niet de mensen die de wereld bevolken. Ze zijn allemaal veel te knap (vooral de schattige kinderen) en eindigen elke conversatie steevast met “I love you!” Keurige Amerikaantjes in een semi-Poolse setting dus.
Wat zo stuitend is aan de film, is dat deze pretendeert een waarheidsgetrouw verslag te geven van de gebeurtenissen in Warschau. Aan het eind wordt à la ‘Schindler’s List’ (1993) de inmiddels hoogbejaarde Sendler zelf aan het woord gelaten, een truc om te benadrukken dat het hier niet om een fictief verhaal gaat. Het verhaal mag dan niet fictief zijn (op de volstrekte romantisering na), de omgeving is dat wel. De film is in Letland opgenomen, omdat het volgens de filmmakers niet mogelijk is om in Warschau zelf het uiterlijk ten tijde van de Tweede Wereldoorlog op te roepen. Je zou haast denken dat ze nog nooit van ‘The Pianist’ (2002) hebben gehoord, die voor een groot deel juist wél in de Poolse hoofdstad is opgenomen.
De omgeving klopt dus al niet, maar de meeste Amerikanen zullen dat verschil niet opmerken. Ze denken door Hollywood immers ook dat Nederlanders Engels praten met een Russisch accent. Wat voor taal de mensen in ‘A Courageous Heart’ spreken, is overigens onduidelijk. Allerhande rare accenten lopen dwars door elkaar heen. Alleen als ze op de achtergrond optreden, spreken de Duitsers ineens vlekkeloos Duits. Merkwaardig. Inhoudelijk stelt de film zwaar teleur. Zonder echte dreiging weet Sendler (weinig overtuigend gespeeld door de doorgaans voortreffelijke Anna Paquin) het ene na het andere kind via een sluiproute uit de getto te krijgen. Als ze dan toch uiteindelijk wordt opgepakt, komt ze er genadig vanaf met stukgeslagen voetzolen. De gebroken armen en benen waarmee de echte Sendler is achtergelaten na haar arrestatie, waren blijkbaar te schokkend.
Het is dat Marcia Gay Harden zich zo ingetogen en overtuigend opstelt als Sendlers moeder, ook al heeft ze maar bar weinig te doen in de film. Anders was het echt moeilijk zoeken naar iets positiefs in deze recensie. Het is maar goed dat Irena Sendler is overleden een jaar voordat de film voor het eerst op tv werd vertoond in Amerika. Deze vrouw verdient een waardiger eerbetoon.
Wouter de Boer