A History of Violence (2005)

Regie: David Cronenberg | 95 minuten | actie, drama, misdaad, thriller | Acteurs: Viggo Mortensen, Maria Bello, Ed Harris, William Hurt, Ashton Holmes, Peter MacNeill, Stephen McHattie, Greg Bryk, Sumela Kay, Kyle Schmid, Deborah Drakeford, Gerry Quigley, Heidi Hayes

“There’s no such thing as monsters,” zegt Tom Stall tegen zijn dochtertje nadat ze een nachtmerrie had. Maar is dat wel zo? Schuilt er niet in elk van ons een vreselijk monster? Een dierlijke entiteit slechts beteugeld door een dun laagje vernis dat we ‘beschaving’ noemen? Na het zien van ‘A History of Violence’ zou je denken van wel. Monsters bestaan wel degelijk.

‘A History of Violence’ draait om Tom Stall (Mortensen) en zijn gezin. De man is de ietwat timide eigenaar van een eetcafé in een slaperig stadje. Stall is gelukkig met zijn vrouw Edie (Bello) en zijn twee kinderen. Het saaie, veilige leventje van het gezin wordt compleet ontwricht door de komst van twee gangsters. De schurken willen Toms cafetaria beroven, maar dat mislukt volkomen. De rustige Stall ontpopt zich tot een dappere man die op een erg bloederige manier de twee overvallers uitschakelt. Tom wordt een mediaheld, maar is hij wel een held? Volgens een drietal gangsters is Tom Stall iets heel anders, namelijk een berekenende killer. Maar wie is Tom Stall, of Joey Cusack zoals de gangsters hem noemen, eigenlijk?

‘A History of Violence’ is gemaakt door de Canadese cineast David Cronenberg. De regisseur is vooral bekend geworden met films als ‘The Fly’ en ‘Videodrome’, waarin hij zijn fascinatie voor het menselijk lichaam niet onder stoelen of banken stak. Cronenberg is de geestelijk vader van de ‘bodyhorror’, nogal gruwelijke angstdromen over de samensmelting tussen organisch (lichaam) en synthetisch (metaal) materiaal. In ‘A History of Violence’ vertelt de Canadese meester een opvallend ‘normaal’ verhaal over de mensheid en haar drang naar geweld. Toch kan Cronenberg het niet laten om zijn handelsmerken, gemutileerde lichamen, af en toe op te voeren. Groteske horror hoef je echter niet te verwachten.

In feite draait Cronenbergs laatste film ook om de symbiose tussen organische en anorganische materie, maar dan op het mentale vlak. In ‘A History of Violence’ dienen (vuur)wapens als verlengstuk van het menselijk lichaam. Zodra hoofdpersoon Tom stall een wapen oppakt verandert hij van een timide man in een getraind roofdier. Geweld ‘bevrijdt’. Wapens zijn de sleutel tot die transformatie. Een verontrustend gegeven dat Cronenberg goed uitbuit. Zo zijn de actiescènes bijzonder grafisch in beeld gebracht. Als Stall een paar ‘slechteriken’ omlegt, leef je met hem mee. Hij heeft toch het juiste gedaan, nietwaar? Dan zoomt Cronenberg in op de gevolgen van Stalls actie. Je ziet de zwaar gehavende lichamen van de boeven liggen en je vraagt je af of het niet wat minder kon. Was dergelijk excessief geweld wel gerechtvaardigd? De film speelt met onze opvattingen over goed en kwaad.

Cronenberg schuwt al onze oerinstincten niet, zo voert hij geweld op als oplossing voor problemen, komt de erotiserende werking van geweld voorbij en wordt geweld gebruikt om tucht bij te brengen. Waarom heeft de mensheid zo’n verlangen naar geweld? We zeggen wel dat geweld niet de oplossing is, maar handelen er niet naar. Je zou Tom Stall als oermens kunnen zien, een man die meer mens dan dier is, maar zijn instincten verstopt achter het dunne laagje vernis dat we beschaving noemen. Mortensen weet de kern van zijn personage uitstekend neer te zetten. De abrupte transformatie van Stall komt sterk en geloofwaardig naar voren. Helaas zijn de andere personages iets te vlak en eendimensionaal weergegeven. Edie, Toms vrouw, en haar kinderen blijven teveel steken in platte karakters. Maria Bello weet haar personage maar niet uit te diepen, ook de kinderen blijven achter. Ed Harris en William Hurt zijn dan weer aardig als gewetenloze gangsters. Hun spel is sterk en charismatisch.

De grootste manke van ‘A History of Violence’ is het script. Het laatste half uur gaat te snel voorbij en verzandt in een anti-climax. De film is gebaseerd op de gelijknamige strip van John Wagner en Vincent Locke, maar mist de karakteruitdieping en onvoorspelbaarheid van het boek. De grafische roman besteedde meer aandacht aan de personages en had een lager tempo, juist een wat kalmere opbouw had deze slechts 95 minuten durende geweldsopera veel goed gedaan.

Monsters bestaan wel degelijk. In ieder van ons schuilt een Tom Stall, wachtend op dat ene zetje. Een verontrustende boodschap in een verontrustende film. Daar kan geen bodyhorror tegenop.

Frank v.d. Ven

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 10 november 2005