A King in New York (1957)

Recensie A King in New York CinemagazineRegie: Charles Chaplin | 100 minuten | drama, komedie | Acteurs: Charles Chaplin, Maxine Audley, Jerry Desmonde, Oliver Johnston, Dawn Addams, Sid James, Joan Ingram, Michael Chaplin, John McLaren, Phil Brown, Harry Green, Robert Arden, Alan Gifford, Robert Cawdron, George Woodbridge

Koning Shahdov van Estrovia weet te ontsnappen aan de menigte die zijn paleis bestormt en vlucht naar New York. Daar aangekomen wordt hij opgewacht door zijn ambassadeur Jaume (Oliver Johnston) en door het hoofd van de regering in ballingschap Voudel (Jerry Desmonde). De koning neemt zijn intrek in het chique Ritz Hotel en zal de volgende dag naar de bank gaan om de staatstegoeden veilig te stellen. De volgende dag blijkt Voudel met al het geld van de koning en Estrovia verdwenen te zijn en Shahdov en zijn trouwe Jaume blijven berooid achter.

Door de mooie televisie persoonlijkheid Ann Kay (Dawn Addams) is Shahdov in de val gelokt om mee te spelen in een live televisie programma zonder dat hij daarvan op de hoogte is. Hoogst verbaasd kijkt hij naar Ann Kay als ze hun geanimeerde conversatie steeds onderbreekt met commercial teksten, terwijl ze nadrukkelijk naar de muur tegenover hen kijkt. Pas later blijkt de hele natie te hebben meegenoten van het diner. Uit schuldgevoel en medelijden helpt Ann Kay de tot armoede vervallen koning aan enkele lucratieve reclame klussen, zodat hij de hotelrekening kan betalen en ook anderszins in zijn onderhoud kan voorzien.

Dan komt Shahdov in contact met de schooljongen Rupert Macabee en neemt hem onder zijn hoede als Rupert over straat zwerft om uit handen te blijven van de Un-American Activities Committee, omdat hij niemand wil verraden die daardoor in moeilijkheden kan raken. Vanwege zijn omgang met Rupert breken er ook voor de koning benauwde uren aan. Een gedenkwaardige film in meerdere opzichten. Het is de laatste filmrol van Charlie Chaplin, het filmdebuut van zijn zoon Michael en de film is gedraaid in Londen vanwege de aanvankelijk vrijwillige ballingschap van Chaplin met zijn familie in Europa door Amerika omgezet in een onvrijwillige. Vanwege zijn linkse sympathieën en zijn politiek progressieve vriendenkring was hij al omstreden en uiteindelijk tot persona non grata verklaard. Het is de tijd dat communist zijn gelijk staat aan landverraad plegen en vrienden, familie en collega’s gedwongen worden hun dierbaren aan te geven en te verraden. Niet verwonderlijk dat de film lange tijd niet in Amerika kon worden vertoond.

De documentaire op de dvd met interviews en achtergrondverhalen is in dit opzicht een zeer welkome informatiebron. De film is heel grappig en eigenlijk vrij mild gezien de bitterheid die Chaplin ten opzichte van Amerika moet hebben gevoeld. Chaplin levert spottend commentaar op de Amerikaanse samenleving, zoals op de opdringerigheid van de media, de verregaande commercie of de schoonheidscultus waarin je alles aan je lichaam kunt laten verbouwen, maar het is op zo’n manier gedaan dat je als kijker vooral op aangename wijze wordt vermaakt in plaats dat je gedwongen wordt dit alles scherp te veroordelen.

Het optreden van zijn zoon Michael is ongelooflijk. Chaplin laat hem vlammende tirades houden tegen van alles en nog wat, maar doordat hij nog maar een jongen is, is de angel eruit en is het veel minder cynisch dan wanneer hijzelf aan het woord was geweest. Michael is niet alleen grappig, maar ook erg ontroerend in zijn hulpeloosheid tegen al het slechts dat zijn ouders en hem overkomt. Het is moeilijk na te voelen met hoeveel verontwaardiging en scepsis de film indertijd is ontvangen, maar wat je als kijker zoveel jaar na dato opvalt, is het vakmanschap van deze bejaarde man, zowel wat regie als acteren betreft, en verder de fijnzinnige ironie en de inventieve manier waarop hij zijn ideeën in beeld brengt. Het bezoek van de koning en Jaume aan een bioscoop met idiote trailers is ronduit hilarisch, maar ook bijzonder origineel. Een waardig afscheid van een groots acteur en regisseur, maar boven alles een ras entertainer.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 4

Bioscooprelease: 14 oktober 2021 (re-release)