A Labyrinth of time (2004)

Regie: Frank Scheffer | 78 minuten | documentaire | Met: Elliott Carter, Pierre Boulez, Charles Rosen, Daniel Barenboim

Het heden is een schommelende toestand, waarin men zich constant afvraagt hoe zaken in het verleden werden gedaan en welke gevolgen jouw handelingen nu zullen hebben voor de toekomst. In deze context beschouwt Carter het heden, waarmee hij de relativiteit van tijd wil aanduiden. Toch heeft hij de tijden in zijn leven drastisch zien veranderen. De verdergaande technologie en psychoanalyse hebben daar een groot aandeel in. En ze hebben de tijden er niet gemakkelijker op gemaakt. Carter noemt deze tijd zelfs verwarrend. Mensen worden steeds vrijer in de manier waarop ze met elkaar willen omgaan en willen samenwerken. De mens moet daarom steeds slimmer en alerter worden, wil hij overleven met zo velen, meent Carter. Deze verwarring en de veranderde menselijke verhoudingen probeert de componist weer te geven in zijn muziek in combinatie met klassieke elementen uit het verleden. Zijn muziek is eveneens een continue afweging tussen het mechanische en het menselijke element van de samenleving.

Carter heeft iets met tijd. Daarom had de titel van de film, ‘A Labyrinth of Time’, niet beter gekozen kunnen worden. Uit korte opmerkingen die medemuzikanten over Carter maken, blijkt duidelijk dat Carter zijn tijd ver vooruit is. Maar heel het leven van Carter staat in het teken van een mengeling van tijden die continu in elkaar overvloeien. Paul Scheffer heeft daar in de documentaire leuk op ingespeeld door continu te schakelen in de tijd. Scheffer weet daarom lange tijd de kijker te boeien doordat de getoonde beelden niet meteen duidelijk maken welke richting het verhaal op zal gaan. Scheffer dwingt je alert te blijven. Maar het maakt ‘A Labyrinth of Time’ ook vermoeiend om naar te kijken.

We zien de componist aan het werk in zijn appartement dat uitkijkt op de nog verticale Twin Towers. Een paar beelden later zien we het beeld van de resten van de ingestorte torens. Een mooie verbeelding van de door Carter bedoelde relativiteit. We zien Carter zichtbaar genieten van muziek. Met het gehoorapparaat in luistert hij ingetogen. Dan is hij met zijn gummachine bezig correcties door te voeren in zijn stuk. Hij vertelt zijn verhalen over Parijs en Berlijn tijdens de oorlog, over zijn vader. We zien korte filmpjes met muziek eronder. Versnelde beelden van het toch al snelle stadsleven, het vertraagd weergeven van het passeren van een klok. We zien Carter werken met een koor, met een orkest, met een pianiste. Scheffer, die samen met Michael Zeeman het scenario schreef, weet op een zeer visuele wijze een heel compleet beeld van Carter neer te zetten. ‘A Labyrinth of Time’ is daarom een afgemeten, maar toch enigszins vermoeiende mengelmoes van versnelde en vertraagde beelden, van zachte en harde tonen. En je moet er natuurlijk maar van houden. Van modern klassieke muziek.

Saskia Bruins

Waardering: 3

Bioscooprelease: 17 juni 2004