A Million Little Pieces (2018)

Regie: Sam Taylor-Johnson | 106 minuten | drama | Acteurs: Aaron Taylor-Johnson, Billy Bob Thornton, Odessa Young, Giovanni Ribisi, Juliette Lewis, Dash Mihok, Charles Parnell, Ryan Hurst, David Dastmalchian, Tom Amandes, Charlie Hunnam, Andy Mackenzie, Eugene Byrd, Andy Buckley, Keith Barber, Albert Malafronte, Carson Meyer, Frederick Lawrence, Deep Rai, Ingrid Rogers, Bill Blair

Oprah Winfrey omarmde hem en prees zijn boek de hemel in en de redacteuren van Amazon.com plaatsten het op hun lijst ‘beste boeken van het jaar’. Geen wonder dat ‘A Million Little Pieces’, het debuut van de Amerikaanse schrijver James Frey, in 2003 een bestseller werd. Het relaas van Frey, waarin hij herinneringen ophaalt aan de tijd dat hij zwaar verslaafd was aan alcohol en crack, ging er bij veel lezers in als zoete koek. Net als het vervolg ‘My Friend Leonard’ overigens, dat twee jaar later verscheen. Frey werd aan het wankelen gebracht toen de website The Smoking Gun begin 2006 aan het licht bracht dat hij een substantieel deel van zijn memoires had verzonnen (of op zijn minst flink had aangedikt), met name de criminele activiteiten waarin hij zich gestort zou hebben om zijn verslaving te kunnen bekostigen. Zo zou hij geen 87 dagen in de cel hebben gezeten, maar slechts enkele uren nadat hij onder invloed van crack een agent zou hebben aangereden. Waar het boek rept dat die aanrijding een gewelddadige schermutseling met meerdere politiemensen tot gevolg zou hebben gehad, bleek Frey zich in werkelijkheid zo voorbeeldig te hebben gedragen dat hij na vijf uur alweer buiten stond. Op de bank bij Oprah gaf hij toe dat een aantal passages in zijn boek wat had aangedikt, maar die openhartigheid kon niet voorkomen dat hij enkele lucratieve schrijfdeals in rook zag opgaan. Dat weerhield Frey er overigens niet van verder te gaan met schrijven; onder het pseudoniem Pitticus Lore bracht hij met een schrijverscollectief een reeks young adult-boeken uit, waarvan ‘I am Number Four’ in 2011 werd verfilmd en Frey is tevens de bedenker van het verhaal van ‘Queen & Slim’ (2019).

‘A Million Little Pieces’ werd door Sam Taylor-Johnson verfilmd en ze castte haar echtgenoot Aaron Taylor-Johnson in de hoofdrol. De talentvolle Brit geeft zichzelf hier letterlijk en figuurlijk bloot als hij in de huid kruipt van het wandelende wrak dat James Frey gedurende de slechtste periode van zijn leven was. Nadat hij in compleet geflipte toestand van een balkon valt, wordt hij door zijn broer (Charlie Hunnam) naar een ontwenningskliniek gestuurd. Daar komt hij in aanraking met een strenge maar meelevende begeleidster (Juliette Lewis), die weet los te weken dat een jeugdtrauma aan de basis ligt van zijn problemen. James wil er niet aan, hij slaat liever zijn kamer kort en klein uit frustratie. Aan het twaalf-stappenprogramma heeft hij, vanwege de religieuze connectie, een grondige hekel. Met alle ups en downs die erbij horen, werkt hij zich erdoorheen. Dat doet hij met een bont gezelschap lotgenoten, onder wie een kamergenoot die Miles Davis (!) heet (Charles Parnell), de al wat oudere Leonard (Billy Bob Thornton), die zelf weliswaar levensmoe is maar in de veel jongere James hoop houdt, hoe dwars hij zich ook opstelt. Ook is daar de beeldschone Lily (Odessa Young), die het vuur in James weet aan te wakkeren. Daar tegenover staat John (Giovanni Ribisi), die hem uitdaagt en het slechtste in hem naar boven weet te krijgen. James gaat door diepe dalen om zijn verslavingen de baas te kunnen worden. Pijnlijk is het ook voor hem: vanwege zijn korte lontje en agressieve uitspattingen brengt hij meer dan eens een bezoek aan een dokter. Bijvoorbeeld na een onhandig gevecht onder de douche. Hallucinaties zijn er ook (let op de dansscène in een met ontlasting besmeurde gang). Maar wat het langst op je netvlies zal blijven branden is ongetwijfeld de bloederige wortelkanaalbehandeling die onverdoofd (want anesthesie kan vervelende uitwerkingen hebben op drugsverslaafden) wordt uitgevoerd. Au!

Een film met zulke rauwe en hevige emoties is ideaal voer voor filmmakers, dus het is geen wonder dat het echtpaar Taylor-Johnson hier hun tanden in heeft gezet. Aaron Taylor-Johnson ondergaat de vernederingen als een ware martelaar; respect voor de volledige toewijding die hij hier aan de dag legt, want hij gaat geen kwelling uit de weg. Woede en agressie, de gekte van verslaving, de wanhoop, de ontkenning, de onmacht; alle fases doorloopt de Britse acteur met een indrukwekkende intensiteit. Aan zijn performance ligt het dan ook niet dat de film toch niet helemaal weet te bevredigen. Dat zit hem vooral in het feit dat ‘A Million Little Pieces’ zich nergens weet te onderscheiden van andere films die handelen over verslaving en ontwenning, zoals bijvoorbeeld ’28 Days’ (2000) en recenter ‘Beautiful Boy’ (2018). Het zou zo leuk zijn geweest als Sam Taylor-Johnson het over een andere boeg had gegooid en de clichématige beschouwelijke voice-over, de alles verklarende flashback en de denkbeeldige vriend overboord had gegooid en met een verfrissender aanpak op de proppen was gekomen. Maar ze volgt alle platgetreden paden van het genre, waardoor de film, zodra James in rehab belandt, weinig nieuws meer te bieden heeft. Alle mogelijke onvoorspelbare, rauwe randjes zijn vakkundig weggepoetst, net als de identiteit van Frey. Want als je zijn verslaving wegneemt, wie blijft er dan nog over? Tussen de regels door horen we dat hij in drie staten gezocht wordt en dat hij, ondanks zijn nog jonge leeftijd, al zoveel drugs heeft gebruikt dat zijn vitale organen zwaar beschadigd zijn en dat het eigenlijk een wonder is dat hij nog rechtop kan staan. Dat zijn vriendin hem verlaten heeft omdat hij niet van de drugs kon afblijven, ligt voor de hand. Zo uitgediept en doordacht Aaron Taylor-Johnsons als zijn rol speelt, zo vlak en onpersoonlijk zijn de woorden die ze hem in de mond hebben gelegd.

In ‘A Million Little Pieces’ zag Sam Taylor-Johnson een uitgelezen mogelijkheid om haar man Aaron te laten schitteren in een fysieke en mentale uitputtingsslag (zo’n rol waar de keuzecommissie van de Academy Awards en andere prestigieuze prijzen vaak dol op zijn). Ze vergat echter dat een film er met een toegewijde hoofdrolspeler alleen nog niet is en dat een verhaal over het overwinnen van een drugsverslaving harder binnenkomt als de weg naar herstel er een van ups en downs, terugvallen en wederopstanding is.

Patricia Smagge

Waardering: 2.5

DVD-release: 12 augustus 2020