A New Kind of Wilderness (2024)

Regie: Silje Evensmo Jacobsen | 84 minuten | documentaire

Al geruime tijd heeft de mens het idee dat het leven in de volle natuur pas het échte leven is. Het heeft te maken met een verwerping van een groot deel van de waarden in de moderne maatschappij, waarden die niet meer verinnerlijkt worden. Daarnaast is het beeld dat het slecht gaat met de aarde omdat onze ecologische voetafdruk te groot is. Slechts voor enkelen is het weggelegd om een keuze te maken die het mogelijk maakt om in de natuur, of althans zoveel mogelijk in de natuur te leven. In die situatie is het gezin dat de hoofdrol speelt in ‘A New Kind of Wilderness’ en dat leeft op een boerderij in the middle of nowhere in Noorwegen. Ze proberen daar zoveel mogelijk te leven van wat het land en de natuur ze geeft. Groenten, dieren, hout om te stoken en veel frisse lucht. Het ziet er allemaal zeer idyllisch uit. Vier kinderen, vader en moeder en heel veel warmte en liefde voor elkaar. De kinderen krijgen thuis les en lijken zo ongeveer permanent buiten te zijn. De reden van deze levenswijze? Pappa en mamma hebben er voor gekozen om meer tijd door te kunnen brengen met de kinderen. Zo eenvoudig was het kennelijk.

Een sprookje is het. Maar ‘A New Kind of Wilderness’ is dat allerminst. De idylle valt aan scherven als blijkt dat Maria, kostwinster als fotograaf en de moeder van alle vier de kinderen, ongeneeslijke kanker heeft en tenslotte overlijdt. Een drama dat zelf niet centraal staat in deze documentaire maar dat wel de megatrigger is voor alles wat daarna volgt. Het grote verdriet van kinderen en echtgenoot is voelbaar tot in alle vezels van het lichaam. Zo’n groot besluit genomen waarvan het tapijt nu eigenlijk onder de voeten van het gezin wordt weggetrokken. Ze kunnen niet meer in hun zelfgekozen isolement blijven en ze moeten verhuizen naar een piepklein huisje. Alsof het drama nog niet groot genoeg is verhuist het oudste meisje, Ronja, kind uit een vorig huwelijk van Maria, naar haar vader. Zo wordt het gezin als het ware dubbel gebroken.

Met de verhuizing verandert er nog veel meer voor het gezin. De kinderen (dochter Freja en de zonen Ulv en Falk) moeten nu ook naar school. In het begin gaat het om een paar dagen, maar op een gegeven moment wil Freja elke dag naar school. De reden? Met haar part-time schoolbezoek wordt ze in de klas gezien als een buitenbeentje. Ze maakt een duidelijke keuze voor school en voor nieuwe vriendinnen. In ‘A New Kind of Wilderness’ zijn de kinderen de helden. Zij nemen feitelijk de beslissingen en stemmen met hun voeten. Zij dragen samen met hun Engelse vader Nik het leed van het gezin en houden hun vader overeind. Ze nemen ook een beslissing voor hém: er is geen sprake van dat zij naar Engeland verhuizen. Noorwegen is hun land.

Het is een tamelijk heftig verhaal en het is prachtig verfilmd door regisseur Silje Evensmo Jacobsen. De beeldtaal is 100% congruent met de boodschap die over het voetlicht wordt gebracht. Prachtige muziek en prachtige beelden passend bij het verdriet of de vreugde van het moment. Al kijkend ontstaat de neiging om deze documentaire te zien als een eco-document in de strijd voor het behoud van de aarde. Dat is echter maar de oppervlakte. Gelukkig kunnen we niet allemaal zo leven. Er zou weinig ruimte op aarde overblijven en die ruimte zou ook nog eens behoorlijk aangetast raken. ‘A New Kind of Wilderness’ is daarentegen een standbeeld voor de overlevers en met name voor de kinderen die altijd de dupe zijn van een gezinsleven dat niet loopt zoals het zou moeten. Of het nu een ouder is die overlijdt of een huwelijk dat op de klippen loopt, van de kinderen wordt verwacht dat ze de klap wel kunnen dragen. Deze kinderen laten zien dat ze dat samen kunnen en hoe ze dat doen en hoe ze hun vader, en hun op afstand wonende oudste zusje Ronja, daarin meenemen. Ook het verhaal van Ronja wordt uitgebreid belicht, haar verwerking van de komst van haar nieuwe (half) zusje en haar half broers, van de rouw, en haar pogingen om het verdriet van het verlies van hun moeder gezamenlijk te delen.

Deze emotionele documentaire werd door de jury van het Sundance Film Festival in 2024 uitgeroepen tot de beste buitenlandse documentaire. Een prijs die Evensmo Jacobsen vast en zeker verdient. Zij kwam op het spoor van Maria en Nik via een blogpost waarin zij met de wereld hun wederwaardigheden deelden. Gefascineerd door het onderwerp maakte ze kennis met het gezin en ná het overlijden van Maria stelde ze voor om hun verhaal via een documentaire te delen met de wereld. Het is zeker indrukwekkend om te zien hoe het gezin leeft in en met de natuur en voor welk doel. Ook indrukwekkend is het om te zien hoe ze uiteindelijk groter zijn dan de uitdagingen waarvoor ze worden gesteld.

Ton IJlstra

Waardering: 4

Bioscooprelease: 29 augustus 2024