A Woman’s Face-En Kvinnas Ansikte (1938)
Regie: Gustaf Molander | 95 minuten | drama | Acteurs: Ingrid Bergman, Tore Svennberg, Anders Henrikson, Georg Rydeberg, Gunnar Sjöberg, Hilda Borgström, Karin Kavli, Erik Berglund, Sigurd Wallén, Gösta Cederlund, Magnus Kesster, Göran Bernhard, Bror Bügler, Anna-Lisa Baude, Margareta Bergman, Astrid Bodin, Carl Browallius, Erland Colliander, John Ericsson, Frithiof Hedvall, Folke Helleberg, Linnéa Hillberg, Helge Karlsson, Helfrid Lambert, Knut Lambert, Vera Lindby, Signe Lundberg-Settergren, Yngve Nyqvist, Eric von Gegerfelt
Ingrid Bergman is misschien wel de beste actrice die de wereld ooit gekend heeft. In het rijtje legendarische actrices uit het klassieke Hollywood neemt ze hoe dan ook een bijzonder plaats in. Ze had wellicht niet zoveel pit als Bette Davis of Barbara Stanwyck, was niet zo geestig en gevat als Katharine Hepburn of Carole Lombard en het ontbrak haar tevens aan de meeslepende hysterie waar Joan Crawford meester in was. Maar Bergman kon je als geen ander met haar personage laten meevoelen. Haar blikken spraken boekdelen, zij had eigenlijk geen woorden nodig om een verhaal te vertellen. Bergmans acteren wordt gekenmerkt door subtiliteit, intelligentie en overtuigingskracht. Geen wonder dat al na enkele jaren aan de top in de Zweedse filmwereld ook Hollywood aan haar voeten lag. De film die definitief de deuren voor haar opende was ‘A Woman’s Face’ (in het Zweeds ‘En Kvinnas Ansikte’) uit 1938. In slechts 95 minuten tijd presenteert Bergman haar complete arsenaal aan acteertalent. Na het zien van deze film dacht de invloedrijke Amerikaanse producent David O. Selznick de ‘nieuwe Garbo’ te hebben gevonden. Maar Bergman bleek veel meer dan dat!
Anna Holm (Ingrid Bergman) is al sinds haar jeugd ernstig verminkt aan haar gezicht. Bij een brand in haar ouderlijk huis, waarbij ze haar beide ouders verloor, kreeg ze brandwonden in haar gezicht. Het drama heeft de jonge vrouw geen goed gedaan; ze is verbitterd, zwelgt in zelfmedelijden en neemt wraak op de ‘boze buitenwereld’ door mensen achteloos op te lichten. Haar nieuwste opdracht is het ombrengen van de zevenjarige rijkeluiszoon Lars-Erik Barring (Göran Bernhard), in opdracht van zijn oom Torsten (Georg Rydeberg), die hoopt op die manier de gigantische erfenis van de familie op te strijken. Kort voordat ze als gouvernante in dienst treedt, loopt ze chirurg Dr. Wegert (Anders Henrikson) tegen het lijf. Hij heeft medelijden met Anna en biedt aan haar te helpen. De operatie slaagt en Anna is veranderd in een beeldschone jonge vrouw. Wanneer ze onder een valse naam richting de familie Banning trekt, begint ze te twijfelen aan haar opdracht. En wanneer ze eenmaal kennis heeft gemaakt met de kleine Lars-Erik weet ze het zeker; ze kan hem niet vermoorden. Zodra Torsten ontdekt dat niet alleen Anna’s uiterlijk maar ook haar karakter is veranderd, besluit hij het heft dan maar in eigen handen te nemen. Anna is de enige die hem kan tegenhouden…
De regie van ‘A Woman’s Face’ was in handen van de befaamde Zweedse regisseur Gustaf Molander, met wie Bergman aan het begin van haar carrière regelmatig samenwerkte. Het script werd geschreven door Gösta Stevens, Stina Bergman (geen familie) en Ragnhild Prim. Aan de basis voor het verhaal lag het toneelstuk ‘Il était une fois’ van de in Brussel geboren schrijver Francis de Croiset. Tijdens de opnamen is nog het een en ander gesleuteld aan het script en het einde is door Molander – die veel moeite had met wat het team van scriptschrijvers had bedacht – en Bergman ter plekke verzonnen. Het begin en het einde zijn het sterkst aan het scenario, omdat ze zo heerlijk tegendraads zijn ten opzichte van wat er die jaren uit Hollywood kwam. Bergman zet Anna direct neer als een verbitterd kreng zonder scrupules; zo zouden heldinnen uit Amerikaanse films niet gauw gepresenteerd worden. Voor dergelijke types is het vaak lastig sympathie op te brengen, maar Bergman krijgt het toch voor elkaar. Het midden van de film is het meest voorspelbaar en mainstream en neigt af en toe naar melodrama. Het is dankzij Bergmans verbluffende acteerwerk en geloofwaardige transformatie dat je als kijker toch geboeid blijft kijken. Het einde is verrassend omdat het niet het voorspelbare happy end uitdraagt. Ook dat zag je nauwelijks in het Hollywood van de jaren dertig.
Was deze film in de VS gemaakt, had hij er zeker anders uitgezien. Een paar jaar later zou de Amerikaanse versie er tóch komen. Bergmans collega Joan Crawford – bijgenaamd the queen of melodrama – was zo overdonderd door de film dat ze besloot een Amerikaanse remake te maken. Deze kwam er in 1941 onder de titel ‘A Woman’s Face’. Deze film delft echter in alle opzichten het onderspit ten opzichte van het Zweedse origineel. Niet alleen omdat Crawford alle scherpe randjes, die de film nou juist zo interessant maken, uit het script en haar personage weg vijlde, maar tevens omdat haar groteske Anna bij lange na niet is opgewassen tegen Bergmans subtiele performance. En deze film staat of valt absoluut bij de prestatie van de hoofdrolspeelster. Heb je dus de keuze tussen de Zweedse of de Amerikaanse versie, aarzel dan niet en ga voor het origineel! Geniet van de briljante Ingrid Bergman in een van haar beste rollen voordat ze haar overstap maakte naar Hollywood!
Patricia Smagge