Abeltje (1998)

Regie: Ben Sombogaart | 110 minuten | avontuur, familie | Acteurs: Ricky van Gastel, Soraya Smith, Frits Lambrechts, Marisa van Eyle, Annet Malherbe, René van Asten, Chris Bolczek, Carine Crutzen, Michel van Dousselaere, Cas Enklaar, Lesly de Gruyter, Robert L. Hall, Kees Hulst, Philip van Lidth de Jeude, Herman Koch, Victor Löw, Afroditi Pieni Bijker, Ben Ramakers, Elleke Vervat, Hennie Vrienten   

Het boek ‘Abeltje’ werd door de eigenlijke koningin van Nederland, zoals Annie M.G. Schmidt wel eens genoemd werd, in 1953 gepubliceerd. Bijna een halve eeuw later was de tijd rijp voor een filmversie van het klassieke verhaal over een liftjongen die op het verboden groene knopje drukt, en daarvoor zorgt dat de lift door het dak van het warenhuis schiet. Dat het boek nog steeds gretig aftrek vindt bij de jeugd vanaf een jaar of acht, was blijkbaar niet voldoende bewijs dat het verhaal tijdloos is. De film moest hip en cool worden, dus met snelle actiescènes, popliedjes (“Kom vlieg met me mee” van Trijntje Oosterhuis was nog een redelijke hit) en een moderne draai aan het verhaal.

Zo is Laura in het boek ‘slechts’ een buurmeisje van de titelheld, in de film is ze zijn vriendinnetje – al gaat het in één van de eerste scènes al “uit”. De moeder van Abeltje uit 1953 was bloemiste, maar dat beroep is kennelijk niet meer van deze tijd, dus nu werkt ze in haar eigen garage. Abeltje gaat niet van school omdat hij uitgeleerd is, maar omdat moederlief ‘m eraf haalt. Ook Abeltje zelf heeft wat uiterlijke veranderingen ondergaan, zo rijdt hij rond op een skateboard en heeft hij een ringetje in zijn oor. Of al die veranderingen een betere film opgeleverd hebben, is nog maar de vraag. Liefhebbers van het boek zullen wellicht teleurgesteld zijn, maar je kunt het nu eenmaal niet iedereen naar het zin maken. Een aantal wijzigingen zijn in ieder geval wel positief, zoals het feit dat Abeltje als een detective op zoek gaat naar Johnny, het jongetje dat als twee druppels water op hem lijkt en dat ontvoert is door Indianen. In het boek is het eigenlijk bij toeval dat Abeltje zijn evenbeeld ontmoet. Door dit speurneuselement in het script toe te voegen, verhoogt de spanning aanzienlijk en is ‘Abeltje’ een spectaculaire avonturenfilm geworden. Door die overdaad aan spanning schiet de film echter zijn doel voorbij, de plot is onsamenhangend en het lijkt erop dat de inwoners van Perugona ook hierin gaten hebben geschoten. Bij vlagen is de film ook slepend traag en saai.

Het acteerwerk blinkt bijna nergens uit, de personages blijven hierdoor vlak en oninteressant. Uitzondering hierop is Annet Malherbe, die een dubbelrol speelt en dat prima doet. Je moet twee keer kijken voor je beseft dat het dezelfde actrice is. Ook Frits Lambrechts, die meneer Jozias Tump, mottenballenverkoper, precies zo neerzet zoals je op basis van het boek zou verwachten, valt op in positieve zin. Omdat zijn mottenballen in Perugona voor een variant op XTC aangezien worden, is het verhaal ook hierdoor weer in het heden geplaatst. Het hele Perugona-gedeelte van de film is overigens veel te langdradig, vooral de beelden van de revolutie gaan maar door en zijn voor een familiefilm niet echt geschikt. De scènes zijn namelijk best heftig, met geweren en rondvliegende kogels. ‘Abeltje’ won een Gouden Kalf en was de eerste in de rij van klassieke kinderboeken, die sinds eind jaren negentig van de vorige eeuw nog steeds gestaag in de bioscoop terechtkomen. De film zal haar opvolgers echter niet van de eerste plaats kunnen stoten, daarvoor is het teveel een experiment. Dat Ben Sombogaart en Annie M.G. Schmidt wél een juiste combinatie zijn, bewees de regisseur later met de tv-serie ‘Ibbeltje’ en ‘Pluk van de Petteflet’.

Monica Meijer

Waardering: 2

Bioscooprelease: 26 november 1998
DVD-release: 1 mei 2018 (Annie MG Schmidt 8 DVD collectie)