Adam Resurrected (2008)
Regie: Paul Schrader | 105 minuten | drama, thriller | Acteurs: Jeff Goldblum, Willem Dafoe, Derek Jacobi, Ayelet Zurer, Hana Laszlo, Joachim Król, Jenya Dodina, Tudor Rapiteanu, Veronica Ferres, Idan Alterman, Juliane Köhler, Dror Keren, Shmuel Edelman, Yoram Toledano, Mickey Leon, Moritz Bleibtreu
Sommige films verdelen het publiek in twee kampen: haters en liefhebbers. ‘Adam Ressurected’ is zo’n film. Sommige critici prijzen de acteerpresentaties van de cast en waarderen het verhaal, terwijl een andere groep de acteurs verschrikkelijk vindt spelen en de bewerking van een onverfilmbare roman volkomen mislukt vindt. Soms is het leven erg zwart/wit. Ongeacht je mening over het eindresultaat, zul je toe moeten geven dat regisseur Paul Schrader lef toont met zijn film. Nergens kiest hij voor de gemakkelijke weg. Net als hoofdpersoon Adam.
‘Adam Ressurected’ is gebaseerd op de gelijknamige roman van Yoram Kaniuk. De titelheld gaat gebukt onder een zwaar verleden. Adam Stein (Goldblum) is een circusartiest die voor de Tweede Wereldoorlog furore maakte in Duitsland. Als de oorlog uitbreekt, verandert het leven van de clown op slag. Zijn vrouw en kinderen worden bij hem weggehaald als ze naar de Nazi-kampen gebracht worden. Adam weet te overleven dankzij een verknipte kampleider (Dafoe) die zich door hem laat vermaken op een wel heel bizarre manier. Adam moet zich letterlijk als een hond gedragen en zich op handen en voeten voortbewegen in het vertrek van de Nazi. Jaren later zit de getraumatiseerde man in een inrichting en blikt hij terug op zijn verleden. Wat is er precies gebeurd en komt het ooit nog goed met de gekwelde man? En wat is er met zijn familie gebeurd?
Schrader is zo’n regisseur die met bepaalde thema’s werkt die in zowat al zijn films terugkeren. Denk aan schuld, boetedoening, verlossing, wraak en obsessies. In ‘Adam Ressurected’ draait het vooral om schuld, obsessie en zingeving. Het titelpersonage worstelt met zijn verleden en probeert de zin van het leven te zoeken. Dat zijn soulsearching in een gesticht plaatsvindt, waar hij door de andere patiënten als held beschouwd wordt, maakt het er voor Adam niet gemakkelijker op. Via flashbacks kom je steeds meer te weten over het verleden van deze zwaar beschadigde man. De opbouw van de film zit goed in elkaar, omdat de gebeurtenissen in het heden (bijna) net zo interessant zijn als wat zich in het verleden afgespeeld heeft. Toch is dit allerminst een ‘doorsnee’ Holocaustdrama, want daarvoor is deze film te afwijkend. Zo valt Stein af en toe terugvalt in zijn ‘hondse’ gedrag en blaft hij naar iedereen (en de kijker).
De ‘degradatie van mens naar hond’ is de achilleshiel van ‘Adam Ressurected’. Je moet namelijk bereid zijn om mee te gaan in dit bizarre verhaal. In een boek werkt zo’n transformatie beter, maar in een medium als film wordt niets aan de verbeelding overgelaten en zie je de groteske beelden in al zijn glorie. Kun je accepteren dat Jeff Goldblum op zijn knieën zit en blaft? Dat is de hamvraag. Goldblums spel is indrukwekkend, intens en passioneel maar tegelijkertijd ook over de top en grotesk. Ingetogen spel, wordt afgewisseld met theatraal acteren. Soms lijkt de balans zoek. Het past bij het verhaal en de emotionele buien van de manische Adam. Maar wennen is het wel. Ook is de keuze voor accenten vervreemdend. Goldblum en Dafoe hebben zich een Duitse tongval aangemeten, maar het is niet overtuigend (denk aan ‘Allo Allo’). Je zult er doorheen moeten kijken.
Kun je je over de soms vreemde keuzes van Schrader en zijn ensemble heen zetten, dan wacht een indrukwekkend en schrijnend verhaal over een diep gekwetst mens op je. Een man die zijn dierlijkheid wil verruilen voor menselijkheid. Compassie versus haat. Kun je met jezelf leven als je onmenselijke keuzes hebt moeten maken? Moeilijke vragen in een moeilijke film. Hoe dan ook lokt ‘Adam Ressurected’ afwijkende reacties uit. Het is in ieder geval fijn om eighties-icoon Goldblum (doorgebroken dankzij ‘The Fly’) weer eens in een hoofdrol te zien. Goldblum heeft een mysterieuze uitstraling en laat in het midden hoe we Adam moeten zien. Zijn woede-uitbarstingen zijn akelig en onverwachts, maar tegelijkertijd is hij vriendelijk en humaan. De acteur zet zijn personage als een emotionele vulkaan, een oerkracht, neer en dat levert een hoop spanning op. Kortom: de man heeft talent en charisma. En een bijzondere neus voor (dieren)rollen.
Frank v.d. Ven