Advocaat van de hanen (1996)

Regie: Gerrit van Elst | 103 minuten | drama | Acteurs: Pierre Bokma, Margo Dames, Lisa Hendriks, Jaap Spijkers, Peter Oosthoek, Yoka Berretty, Roos Ouwehand, Marcel Hensema, André Arend van de Noord, Johan Simons, Beppie Melissen, Daniella Remmers, Titus Muizelaar, Hans Kesting, Hans Croiset, Hans Karsenbarg

“Waar ben je nou eigenlijk mee bezig?” Het is de centrale vraag in ‘Advocaat van de hanen’ — gesteld door de personages, maar vooral voelbaar bij de kijker die zich door een warrige film heen ploegt.

Gerrit van Elsts bewerking van A.F.Th. van der Heijdens roman voelt als een geforceerd samenspel van tijdsprongen, symboolrijke flashbacks en dramalijnen die meer verdoezelen dan verdiepen. De film slingert van psychodrama naar politieke aanklacht, maar slaagt er zelden in om zijn emoties echt te laten landen. En toch: Pierre Bokma is fenomenaal, ook binnen een kader dat zelden intrigeert.

Zijn Ernst Quispel is een flamboyante, alcoholistische kakbal van een advocaat — even tragisch als briljant, maar emotioneel moeilijk toegankelijk. De film opent met een lynchiaanse koortsdroom waarin punkers hem op de hielen zitten; pas later wordt duidelijk waarom: Ernst wordt gekweld door schuldgevoel.

Het gelijknamige boek van Van der Heijden is gebaseerd op de dood van Hans Kok — een Amsterdamse kraker die in 1985 overleed in een politiecel. De link met de werkelijkheid is expliciet en leidde destijds tot felle protesten tijdens de opnames.

Het grootste probleem van de film zijn de vele verhaallijnen en het feit dat Van Elst zijn kaarten te lang tegen de borst houdt. Waarom Ernst zuipt, waarom hij bot is tegen zijn vrouw, waarom hij zijn dochter negeert — dat blijft te lang onuitgesproken. Pas laat in de film zegt hij zelf dat hij “het echte leven wil voelen” en dus “de goot in moet”. Maar tegen die tijd is hij alweer een ander persoon geworden, met een leven dat opeens weer op de rails staat.

De film wil dan ook te veel tegelijk: een generatieportret, een vader-zoon-drama, een getraumatiseerd verleden én een politiek pamflet. Maar in die overdaad raakt hij zichzelf kwijt. Wat overblijft, is een stuurloze trip door het hoofd van een man op de rand van de afgrond — intrigerend in opzet, maar vaak stuurloos in uitvoering, gevangen in een logge, academisch gesneden filmstijl.

En toch. Er is iets fascinerends aan deze imperfectie. Misschien is het de herkenning van een tijdperk. ‘Advocaat van de hanen’ had een scherpere, soberdere regie verdiend, maar levert ondanks alles een eigenzinnig artefact af: ongelijkmatig, onelegant — maar onmiskenbaar eigen. Met sterke bijrollen van onder anderen Marcel Hensema en Johan Simons.

Martijn Smits

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 9 mei 1996
VOD-release: 24 mei 2025 (Eye Film Player)