Afghan Luke (2011)
Regie: Mike Clattenburg | 85 minuten | drama | Acteurs: Nick Stahl, Stephen Lobo, Ali Liebert, Anousha Alamian, Rahmat Azizi, Lewis Black, Steve Cochrane, Torrance Coombs, Colin Cunningham, Gary Gill, Pascale Hutton, Raj Lal, Ron Lea, Gary Levert, Meysam Motazedi, Hooshang Saadi, Vik Sahay, Jason Schombing, Emmanuel Shirinian, Pablo Silveira, Yuriy Sobeshchakov, Parm Soor, Timothy Webber, Nicolas Wright
‘Don’t go there, this is bat country!’ stamelde een door de drugs gefrituurde Johnny Depp in ‘Fear & Loathing in Las Vegas’ op het moment dat zijn partner een verkeerde afslag dreigt te nemen. De door drugs geïnduceerde paranoia van Amerika’s gokstad lijkt mijlenver af te staan van het door bommen en Taliban geteisterde Afghanistan, maar in de geest van Mike Clattenburg liggen de twee verdacht dicht bij elkaar.
Evenals in de reis van schrijver Hunter S. Thompson naar het Sodom & Gomorra van de Verenigde Staten, volgen we in ‘Afghan Luke’ een journalist die zich naar een gebied begeeft waar feit en fictie dwars door elkaar heen lopen. Ook hier is de alledaagse realiteit er één die nauwelijks te bevatten valt. Dood en verderf liggen constant op de loer, terwijl de lokale bevolking zich verliest in dagelijkse escapades van drugs en verwarring. Het is een grauw en fascinerend beeld tegelijkertijd. Afghanistan als macaber pretpark, dat is wat regisseur Clattenburg ons hier voorschotelt en net als in ‘Fear & Loathing’ is het de fascinatie voor dit spektakel die je doet blijven kijken.
Ook hoofdpersoon Luke wordt door dit spektakel aangetrokken, hoewel hij dit aanvankelijk zelf niet doorheeft. Luke is een jongen met principes, hij wil naar Afghanistan om aan de wereld de waarheid te tonen. Hij wil laten zien dat Westerse soldaten net zo goed in staat zijn om zich tot monsters te ontpoppen als de vijand waartegen zij vechten. Gevoed door dit principe trekt Luke erop uit om het spoor te volgen van de mysterieuze soldaat ‘Freddy Krueger’, die berucht is voor het afsnijden van de vingers van zijn slachtoffers. Wat hij echter daadwerkelijk aantreft is een land en een bevolking die totaal de weg kwijt zijn.
De manier waarop Mike Clattenburg dit verhaal neerzet verdient lof en scepsis tegelijkertijd. Clattenburg had makkelijk voor de dramatische (en moralistische?) weg kunnen gaan door vooral de verschrikkingen te tonen die zich dagelijks voltrekken in Afghanistan. In plaats daarvan benadert hij zijn onderwerp luchtig. Hij laat juist zien dat te midden van alle verschrikkingen mensen hun dagelijkse levens ook gewoon doorgaan. Hoewel iedereen aangetast wordt door de oorlog en er hierdoor een zekere gekte heerst onder de bevolking, proberen ook een heleboel mensen er simpelweg het beste van te maken ondanks de omstandigheden. Een groot gedeelte van het avontuur dat Luke beleeft zit ‘m in de markante figuren die hij tijdens zijn reis ontmoet en die allemaal op hun eigen manier proberen te ontsnappen aan de realiteit om hen heen.
De scepsis zit ‘m in het feit dat Clattenburg wel een erg beperkt vermogen aan de dag legt om naar zijn eigen tijd te kijken. De neiging om Afghanistan te beschouwen als één groot achtbaanritje levert weliswaar een vermakelijke film op, maar de conclusie dat er nu eenmaal niets te begrijpen valt van de situatie daar zegt wellicht meer over de beperkte horizon van de maker dan over de daadwerkelijke situatie in een land als Afghanistan. ‘Fear & Loathing in Las Vegas’ heeft Clattenburg duidelijk geïnspireerd, maar waar die film naast alle excessen ook de vinger op de zere plek van de zeitgeist weet te leggen, daar blijft ‘Afghan Luke’ hangen in het door Clattenburg gecreëerde pretpark. Dat doet niet zozeer iets aan de film af, maar het maakt wel duidelijk wat deze film nog meer had kunnen zijn.
Sander Colin
‘Afghan Luke’ verschijnt donderdag 19 april 2012 op DVD.