Ali (2001)
Regie: Michael Mann | 157 minuten | drama, biografie, sport | Acteurs: Will Smith, Jon Voight, Jamie Foxx, Mario van Peebles, Ron Silver, Jeffrey Wright, Mykelti Williamson, Jada Pinkett Smith, Nona Gaye, Michael Michele, Joe Morton, Bruce McGill, Paul Rodriguez, Barry Shabaka Henley, Giancarlo Esposito
Er zijn maar weinig sportmensen die over de hele wereld beroemd zijn. Michael Jordan is een goed voorbeeld. Babe Ruth ook. Maar de bekendste van allemaal is ongetwijfeld Muhammad Ali. De bokslegende haalde niet alleen het nieuws door zijn sportieve prestaties – hij werd driemaal wereldkampioen zwaargewicht en werd door het toonaangevende tijdschrift ‘Sports Illustrated’ uitgeroepen tot sportman van de eeuw – maar ook door zijn opmerkelijke persoonlijkheid. Zijn bekering tot de islam, zijn schorsing na het weigeren van de dienstplicht en zijn woelige privéleven maakten van hem een van de weinige échte sportlegenden. De man die zijn hele leven, zowel binnen als buiten de ring, gevechten heeft moeten leveren voor erkenning is anno 2007 bezig met misschien wel het zwaarste gevecht uit zijn leven: die tegen de slopende ziekte van Parkinson.
De film ‘Ali’ volgt het roemruchte leven van de in 1942 als Cassius Clay geboren bokser in de periode van 1964 tot 1974, waarin zijn leven getekend werd. De jonge Cassius (Will Smith) is een buitengewoon getalenteerde bokser die op het punt staat door te breken. In 1964 mag hij het opnemen tegen de regerend kampioen Sonny Liston. Clay maakt direct duidelijk dat hij voor niemand bang is en grijpt op 22-jarige leeftijd zijn eerste wereldtitel. De beroemde woorden I am the greatest, die Clay na dit gevecht uitsprak, galmen nog lang na. In dezelfde periode bekeert Clay zich tot de islam en neemt hij de nieuwe naam Muhammad Ali aan. Ali raakt bevriend met Malcolm X (Mario van Peebles) – een van de voormannen van de Nation of Islam, een politieke en religieuze beweging die de suprematie van het zwarte ras predikte – die in 1965 wordt vermoord. Wanneer de Vietnamoorlog zich aandient, weigert Ali zijn dienstplicht te vervullen omdat zijn persoonlijke overtuigingen niet met het fenomeen oorlog stroken. Door die weigering wordt zijn wereldtitel hem afgenomen en mag hij drie jaar lang niet meer boksen. Ali zou echter ’the greatest’ niet zijn als hij niet op grootse wijze een comeback in de ring zou maken.
Het ambitieuze project ‘Ali’ werd geregisseerd door Michael Mann, ook bekend van ‘Heat’, ‘The Insider’ en ‘Miami Vice’. Het is lastig om het veelbewogen leven van Ali volledig weer te geven, zelfs al beperk je je maar tot tien jaar uit het leven van de sportlegende. Dat uit zich in het script, dat teveel aspecten wil omvatten en daardoor niet voldoende is uitgewerkt. Als kijker krijgen je slechts flarden van gebeurtenissen mee en blijven veel vragen onbeantwoord. Datzelfde geldt voor de diverse personages die de revue passeren. Mann stipt veel ontmoetingen aan, maar werkt nauwelijks iets uit. Hij had zich beter kunnen beperken tot slechts enkele cruciale figuren en die dan ook uitgebreid aan bod moeten laten komen. Dan had hij bovendien ook niet het probleem gehad dat hij met zijn tijd in de knoop was gekomen. Episodes uit het leven van Ali worden nu, wat tijd althans, compleet uit hun verband gerukt. Relaties worden afgeraffeld maar aan bijvoorbeeld de boksscènes lijkt geen einde te komen. Er had best wat geknipt en geplakt mogen worden om het verhaal wat meer in balans te laten zijn.
Wat sfeer betreft heeft Mann het wel goed voor elkaar. ‘Ali’ is op een documentaireachtige manier opgenomen, wat een authentieke uitstraling geeft. Niet alleen de boksscènes zijn indrukwekkend, ook de moord op Ali’s vriend Malcolm X komt aan als een keiharde dreun. De acteurs leveren uitstekend werk af. Will Smith kreeg vooraf heel wat kritiek in eigen land, maar snoerde iedereen de mond met zijn overtuigende optreden. Hij werd bovendien terecht genomineerd voor een Oscar (zijn eerste nominatie). Smith kweekte twaalf kilo extra spierkracht en leerde zich de typische spreekstijl en maniertjes van de bokser aan. Het is jammer dat het script hem niet toelaat de geestige kant van Ali meer te benadrukken. Ook Jon Voigt als sportjournalist van CBS Ali Howard Cosell werd genomineerd voor een Oscar. En Van Peebles doet het heel aardig als de mythische Malcolm X. Andere opvallende bijrollen zijn er voor Jamie Foxx als de onberekenbare motivator Drew ‘Bundini’ Brown, Jeffrey Wright als fotograaf en goede vriend Howard Bingham en Mykelti Williamson als de legendarische, onuitstaanbare bokspromotor Don King.
Over het leven van Muhammad Ali kan wel acht uur aan materiaal geschoten worden en nóg is het niet compleet. Dat ‘Ali’ niet volledig is, is dan ook niet verwonderlijk. Dat mocht ook niet geëist worden van deze film en dat is maar goed ook. Het is alleen jammer dat men niet wat selectiever is geweest en zich gericht heeft op een of enkele aspecten uit het woelige leven van de bokser, die dan goed uitgewerkt hadden kunnen worden. Wie meer wil weten over de échte Muhammad Ali en zijn sportieve carrière kan beter de documentaire ‘When We Were Kings’ kijken. ‘Ali’ verdient desondanks zeker een kijkbeurt vanwege de prima acteerprestaties van met name Will Smith, die hier de rol van zijn leven speelt.
Patricia Smagge
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 7 maart 2002