Alles goed (2024)

Regie: Peter Lataster, Petra Lataster | 116 minuten | documentaire

Het is moeilijk om woorden te geven aan de ellende die het Oekraïense volk moet doorstaan als gevolg van de Russische inval in dat land in februari 2022. Van de bijna 45 miljoen inwoners in 2020 zijn er anno 2024 ruim 6 miljoen als vluchteling opgenomen in landen buiten Oekraïne. Daarnaast zijn er nog zo’n kleine 15 miljoen inwoners in nood in Oekraïne zelf. Van de genoemde vluchtelingen zijn er zo’n 136.000 in Nederland ondergebracht. Soms bij kennissen of vrienden, soms in schamel uitgeruste opvanglocaties. Een dergelijke opvanglocatie, die in Weesp, is de plaats waar de documentaire ‘Alles goed’ is opgenomen.

Documentairemakers Petra en Peter Lataster volgen met name drie gevluchte Oekraïense vrouwen tijdens hun verblijf in Nederland. Het verdriet en de melancholie om hun vaderland druipt van de documentaire af. Deze vrouwen (en andere Oekraïense vluchtelingen) krijgen heel wat te verstouwen.

Hun geringe bezittingen kunnen in een paar koffers worden meegenomen. Hun mannen en hun zonen bevinden zich vaak aan het levensgevaarlijke front om de vijand te bestrijden. Sommigen van hen zijn omgekomen. Met name dat laatste zorgt voor veel verdriet. Als je zoon is omgekomen tijdens de oorlog en je hebt niet veel meer van hem dan een foto in een lijstje, dan wordt die foto behandeld alsof het een Icoon was uit de orthodoxe godsdienst. De foto wordt gestreeld en gekust en is het voorwerp waarover alle verdriet wordt uitgestort. Geen mens kan onverschillig blijven onder het verdriet van een moeder die haar zoon in de oorlog heeft verloren. Maar daarover later meer.

Peter (1955) en Petra (1954) Lataster vormen een echtpaar dat zich concentreert op het maken van documentaires. Succesvolle documentaires want in 1994, 2011 en 2017 wonnen zij Gouden Kalveren voor beste lange documentaires. Daarnaast zijn zij twee keer genomineerd voor die prijs. Zij richten zich voornamelijk op beelden die passen bij een wereld die gecompliceerder en fascinerender is dan we vaak de neiging hebben om te denken. Hun documentaires brengen de kracht van vriendschap in beeld en de ontroering die hoort bij het leven van gewone mens. Zo ook in ‘Alles goed’.

De Oekraïeners die samengeraapt worden in een opgeknapt kantoorpand, met piepkleine kamers, hebben eigenlijk niet veel meer dan elkaar … en de keuken. Die keuken is ongetwijfeld een metafoor voor de manier van samenleven die ze in de Oekraïne gewend waren. Er wordt vaak en heel veel gekookt, en er wordt vaak over eten gesproken. De opening van de documentaire is in dit verband veelzeggend. Wat we zien in het openingsshot is niet een plas bloed, maar een opname van dichtbij van de fameuze soep ‘Borsjtsj’ . Een zeer voedzame soep gemaakt met producten van het boerenland, geen verfijning maar wel de allerfijnste soep die je als Oekraïner op de vlucht wilt eten. Daarnaast staat het openingsshot symbool voor het zinloze bloedvergieten dat elke dag plaatsvindt in de gevechten tussen de Oekraïense en de Russische soldaten.

Een van die soldaten, Dima, videobelt regelmatig met zijn vrouw Zoia in Nederland. Telkens weer dringt zij er bij hem op aan dat hij zijn loopgraaf verlaat en naar Nederland komt. Op allerlei manieren probeert ze haar man te verleiden, met een flirterige blik of met een lekker gerecht. Als echtpaar hebben ze al een zoon verloren en dat maakt het voor hem mogelijk het leger te verlaten. Hij voelt zich solidair met zijn maten en wil nog niet terug. ‘Eerst moeten de Russen in de pan worden gehakt!’ We volgen Zoia op de terugweg naar haar huis om haar man Dima op te halen. Eenmaal thuisgekomen stort ze in van verdriet voor alle portretjes van haar in de oorlog omgekomen zoon. Het verdriet grijpt je rechtstreeks naar de keel.

De beelden worden ons gebracht zonder opsmuk met het verdriet en de heimwee in het middelpunt. De camera beweegt zich als een gemeenschappelijke vriend door de ruimte en lijkt de bewoners op geen enkel moment te storen. Geen voice over, een enkele keer muziek op een wat beverige piano of vrolijke muziek overgenomen uit de keuken waarop de lachende vrouwen een dansje doen. Vrolijkheid is er zo af en toe en ronduit hilarisch is het moment waarop de naaktkat Travis, zeer expressieve kop, het gebreide truitje aan moet waarin hij ongetwijfeld lekker warm blijft. Je bent een naaktkat of je bent het niet tenslotte.

‘Alles goed’ is een zeer indrukwekkende documentaire. Misschien wel omdat de kijker geconfronteerd wordt met de allergewoonste en alleroudste sentimenten van de mensheid, namelijk verdriet en heimwee. Sentimenten van alledag waarmee de Oekraïners zo worstelen. Het is niet per sé een documentaire waarvan we zelf vrolijk worden. Juist daarom is het de moeite waard deze te gaan zien.

Ton IJlstra

Waardering: 4

Bioscooprelease: 21 november 2024
Speciale vertoning: IDFA 2024